تار و پود سحابی خرچنگ

[boystars]

یک هزار سال پیش منجمان آسیای شرقی در چین و ژاپن تا رصدگران سرخپوست آمریکای شمالی ستاره بسیار درخشانی را در آسمان دیدند و ثبت کردند که پیش از آن هرگز پدیدار نشده بود. ستاره نو در شب های نخست چندین بار پرنورتر از سیاره زهره می درخشید.
در سال ۱۰۵۴ میلادی نور انفجار ابر نواختری پایان عمر ستاره ای پر جرم در صورت فلکی ثور به زمین رسید. درخشش ابر نواختر دیری نپایید و ستاره خیره کننده پس از مدتی از نظرها پنهان شد. اما لایه های گاز بیرونی ستاره با انتشار در فضا سحابی زیبایی را در اطراف هسته رمبیده ستاره ایجاد کردند. اکنون این گازهای در حال گریز در فضا را با نام سحابی خرچنگ یا M۱ (نخستین جرم فهرست مسیه) می شناسیم. نام خاص خود را به دلیل رشته های متعدد گاز در لبه های در حال گسترش سحابی گرفته است که به مانند دستان و پاهای خر چنگ در اطراف لاک بیضی مانند آن دیده می شود.
تازه ترین شاهکار منتشر شده تلسکوپ فضایی هابل تصویری اعجاب انگیز از سحابی خرچنگ است. این تصویر حاصل ۲۴ تصویر گرفته شده با هابل از بخشهای مختلف سحابی (در اواخر سال ۱۹۹۹ و اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی) است که پس از مدتها پردازش و ترکیب موزاییکی سرانجام با تصاویر گرفته شده با تلسکوپهای ۸ متری VLT در شیلی ترکیب شده و دقیق ترین نمای گرفته شده از سحابی خرچنگ به دست آمده است. تصاویر هابل با دوربین میدان دید باز و سیاره ای شماره ۲ (دوربین WFPC۲) این تلسکوپ فضایی گرفته شده است و تصویر نهایی بزرگترین تصویری است که تا کنون از این دوربین هابل منتشر شده است.
سحابی خرچنگ در فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از زمین است و از قدر مجموع ۸ به دور از نور شهرهای بزرگ با تلسکوپهای آماتوری نیز دیده می شود. پهنای واقعی سحابی ۱۱*۵ سال نوری است و گازها با سرعت بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه در حال گسترش در فضا هستند. برخی رنگها در این تصویر نمایانگر حضور عناصر خاصی در آن ناحیه استو از جمله اکسیژن (آبی و سرخ در لبه های بیرونی)، و گوگرد یونیده (سبز). البته بیشتر گاز رها شده هیدروژن است اما عناصر سنگین تولید شده در کوره مرکزی ستاره پرجرم در طول زندگی آن به همراه این لایه ها در فضا منتشر شده است. آبی یکدست نواحی درونی حاصل تابش الکترونهایی است که با سرعتی نزدیک به سرعت نور از هسته رمبیده و بسیار چگال و مغناطیسی مرکز ستاره مرده در دل سحابی ژرتاب شده اند. در واقع در مرکز سحابی ستاره ای نوترونی است که در این تصویر هابل فقط نشانی از دو فوران جت مانند آن و گاز اطراف آن دیده می شود. این ستاره نوترونی تپ اختری است که در هر ثانیه ۳۰ بار به دور خود می گردد. برای دریافت تصویر اصلی و تصاویر مرتبط هابل از سحابی خرچنگ به وب سایت عمومی تلسکوپ فضایی هابل به نشانی http://hubblesite.org مراجعه کنید.



منبع: مجله ستاره شناسی - بابک امین تفرشی

[jemadore]

سلام
واقعا سحابی خرچنگ زیبا و شگفت انگیزه! به خصوص به خاطر ستاره ی نوترونی که شما هم اشاره کردید. رصدهای مربوط به این ستاره ی نوترونی به خاطر تپش های سریعش تحول بزرگی رو در شناخت ستاره های نوترونی و نظریه های مربوط به چگونگی پیدایش و تکامل اون ها به وجود آورد. این موضوع علاوه بر شکل منحصر به فرد بقایای ابرنواختری و تحلیل داده های به دست اومده از این سحابی در طول موج های مختلف منو کاملا قانع می کنه که این سحابی بهشت اخترفیزیکه!
این لینک بسیار جالب توضیحات رو در حد بسیار بسیار ساده و در عین حال خیلی جذاب در اختیارتون می ذاره. کلا این بخش از سایت هابل شاهکاره! و خوبیش اینه که حتی با سرعت پایین اینترنت توی ایران هم خیلی زود لود می شه!

[foroogh]

سحابی خرچنگ crab nebula, M1
.اسناد ثبت شده به وسیله چینیها٬ژاپنیها و سرخپوستان آمریکا حاکی از آن است که در ماه ژولای سال ۱۰۵۴ میلادی یک ابرنواختر در کهکشان ما منفجر شده است این جسم بمدت 23 شبانه روز با روشنایی چهار برابر سیاره زهره (قدر۶-)در آسمان دیده می شده و بعد از آن حتی به مدت 2 سال دیگر در طی شب با چشم غیر مسلح قابل مشاهده بوده است.اکنون می دانیم که باقیمانده آن ابرنواختر٬جسمی است در صورت فلکی گاو که سحابی خرچنگ نامیده می شود.این سحابی که در اوایل یک سحابی سیاره ای تلقی می شد ٬اکنون به منزله یکی از شناخته شده ترین بقایای ابرنواختری است.سحابی خرچنگ٬هم از نظر ویژگیهای مشاهده شده در آن و هم از نظر گستره وسیع تابشهایی که از آن دریافت می کنیم ٬جسم قابل ملاحظه ای است.معلوم شده است که بیشتر این تابش ها به وسیله فرآیند سنکروترون تولید می شود.

سحابی خرچنگ با سرعتی حدود 1800 کیلومتر بر ثانیه منبسط می شود.انتظار می رود که این سحابی ٬درچند هزار سال آینده٬به تدریج در تمام طول موجها کم فروغتر شده و سرانجام ناپدید گردد. در این میانه سحابی خرچنگ قوی ترین منبع تابش امواج رادیویی و پرتوی ایکس در آسمان است که احتمال می رود یکی از عوامل صدور بخش بزرگی از پرتوهای کیهانی آسمان همین سحابی باشد.

یکی از قابل ملاحظه ترین نمودهای سحابی خرچنگ جسم مرکزی آن (ستاره ای تپنده با قدر 15.9)است که اکنون به عنوان بازمانده ستاره مسبب ابرنواختر شناخته می شود.این جسم اصلاْ یک ستاره معمولی نیست بلکه فقط در چند هزارم ثانیه می درخشد٬و با دوره‌ای در حدود0.03 ثانیه برق می زند و سپس خاموش می شود وبه احتمال زیاد یک تپ‌اختر یا ستاره ای نوترونی چگال است.شارل مسیه آنرا در سال 1758 در حالیکه بدنبال دنباله دار هالی بود مشاهده کرد و در فهرست خود قرار داد.کنون این جرم تنها باقیمانده ابرنواختری در این فهرست می باشد.بدلیل درخشندگی کم سطحی دیدن این سحابی مقداری مشکل است.علاوه بر این ستاره مرکزی آن نیز با تلسکوپهای آماتوری قابل مشاهده نیست .این سحابی در فاصله یک درجه شمال ستاره زتا ثوری قرار دارد.تنها چیزی که با تلسکوپ 8 اینچی قابل مشاهده است یک سحابی بیضوی شکل بسیار محو است.

تصاویر تلسکوپ فضایی هابل از این ابر نواختر آثار بی‌نظمی ناحیه‌ای از رشته‌ها و فورانهای گازی را آشکار می‌کند. به نظر می‌رسد رشته‌های سحابی خرچنگ ،ناشی از برهمکنش گازهای سرد وگرم باشند. در تصویری که مشاهده می کنید ، رنگ قرمز نشان دهنده گسیل اتمهای اکسیژن در گاز سرد و رنگ سبز نماینده اتمهای اکسیژن در گاز داغ و آبی نشان دهنده گسیل اتمهای سولفور در گاز گرم است. رصدهای روی سطح زمین توان تفکیک را پایین می‌آورد و ساختار معمولی از خرچنگ ارائه می‌دهد