شرح مختصری بر چشمی
هنگامی که سخن از عدسی های چشمی به میان می آید، باید به این نکته توجه داشت که انتخاب و خرید یک عدسی چشمی در دهه ی 1960 نسبت به امروزکاری بس آسان تر بوده است، زیرا که در آن دوره شما از میان گزینه های محدود و ساده باید یکی را بر می گزیدید اما امروزه می توانید کار خود را با یک چشمی هویگنسی یا رامسدن شروع کنید، یا اینکه مستقیما به سراغ یک کلنر بروید و یا مجموعه ای ترکیب شده از آن ها به نام ارتوسکوپیک را استفاده کنید و یا مثلا وقتی شما به دنبال یک عدسی راحت با میدان دید باز می گردید، دیگر به سراغ یک ارفل نمی روید.
چقدر زمانه عوض شده است! همه ی چشمی هایی که از آنها نام برده شد به غیر از هویگنسی و رامسدن برای کسی که در دهه ی 60 زندگی می کرده نا آشنا هستند. چشمی های پلوسل (plossl) از بسیاری جهات جای کلنر ها و ارتوسکوپیک را گرفته اند. ارفل های اولیه که روزی رویایی به نظر می رسیدند، جای خود را به چشمی های فوق العاده میدان بازی که توسط کامپیوتر طراحی می شوند؛ داده اند.
حال برای معرفی چشمی های موجود در بازار به شرح مختصر آنها می پردازیم:
هویگنسی و رامسدن(Huygens&Ramsden): اولین بار در اندازه های 0. 965 اینچ (24. 5mm)تولید شدند. هویگنسی و رامسدن نخست با تلسکوپ های 60 میلیمتر که چند دهه ی پیش بازار را به طور کامل تسخیر کرده بودند پا به میدان گذاشتند. کیفیت تصویر آن ها به خصوص در تلسکوپ های با نسبت کانونی کم، بسیار پایین است. همچنین میدان دید بسیار کوچک آنها می تواند این تضمین را به رصدگر بدهد که مدام از طریق یک تونل بسیار باریک به اجرام آسمان نگاه خواهد کرد.
چشمی کلنر(Kelner):کلنر همان رامسدن آکروماتیک است. کلنر دارای دو جزء آکروماتیک می باشد. نتیجه ی آن هم کیفیت بیشتر تصویر و میدان دید قابل قبول 40 تا 50 درجه می باشد.
RKE هم بسیار شبیه به کلنر است فقط جای یک تک عدسی با یک جفت عدسی غیر رنگی عوض شده است. این ها عدسی های خوبی برای گشودگی های کم و بخصوص در بزرگنمایی های پایین و متوسط هستند.
ارتوسکوپیک(Orthoscopic):اگر عدسی میدان رامسدن را با یک سه-عدسی آپوکروماتیک با کیفیت عوض کنید، شما دارای یک چشمی ارتوسکوپیک می شوید. پای ثابت رصد های قمری و سیاره ای رصدگران دهه های پیش. ارتوسکوپیک هنوز هم بعد از سال ها طرفداران خویش را حفظ کرده است. این نوع چشمی 45 تا 50 درجه میدان دید می دهد و بیشتر برای بزرگنمایی های بالا از آن استفاده می شود.
چشمی های پلوسل(plossl):این طراحی شامل دو جفت عدسی غیر رنگی است که اولین بار در حدود یک قرن و نیم پیش و در دهه ی 1860 معرفی شد ولی تا 120 سال بعد یعنی دهه ی 1980 چندان مورد استقبال قرار نگرفت. پلوسل تصویری تیز و کمی باز تر از ارتوسکوپیک ارائه می دهد و یکی از پر طرفدار ترین چشمی های مورد استفاده می باشد. پلوسل به خوبی با هر تلسکوپی و هر نسبت کانونی سازگار است.
ارفل(Erfel): پدربزرگ چشمی های با میدان دید گسترده است. ارفل از یک جفت عدسی آکروماتیک که با یک جفت عدسی کوژ از هم جدا می شوند، تشکیل شده و این به معنای 60 تا 70 درجه میدان دید می باشد. البته تیزی تصویر در گوشه ها بسیار کم می شود. ولی کونیگ Konig در بزرگنمایی های بالا عملکرد بهتری دارد.
انقلاب میدان دید: امروزه فناوری کامپیوتری این فرصت را به طراحان داده است که چشمی هایی طراحی کنند که در دهه های پیش کسی حتی تصور آن ها را هم نمی کرد. نتیجه تولید مدل های مختلفی از چشمی های با میدان دید بسیار باز، شکل گیری بعضی از مدل های دارای ترکیب 8 جزء مختلف اپتیکی بوده است.
شاهکار این طراحی کامپیوتری محصولی به نام نگلر-اتوس(Nagler-Ethos) بوده است. میدان دید 100 درجه ای آن امکان یک گشت و گذار شور انگیز در فضا را برای رصدگر فراهم می کند. هرچند هزینه این مدل و دیگر چشمی های ازین دست، گاهی اوقات برای منجم آماتور به اندازه ی یک تلسکوپ کوچک تمام می شود.
به جز هزینه بالا، پایین بودن تیزی تصویر در گوشه ها وقتی که بر روی تلسکوپ هایی با نسبت کانونی کم استفاده می شوند از مشکلات این چشمی ها است.
استفاده از بارلو با چشمی های با توان پایین(Barlow): بارلو یک چشمی نیست، بلکه یک لنز تقویت کننده برای بالا بردن میزان بزرگنمایی است. عدسی های بارلو نخست در دهه ی 1960 در تلسکوپ های کوچک و ارزان قیمت و به منظور بالا بردن بزرگنمایی استفاده شد هرچند که نه از کیفیت بالایی برخوردار بود و نه آنچنان مفید واقع می شد.
امروزه این نوع عدسی ها صرفا توسط بعضی منجمان آماتور، برای بدست آوردن بزرگنمایی بیشتر با یک چشمی کم قدرت مورد استفاده قرار می گیرند.
original article:Eye piece ABCs by GLENN CHAPLE astronomy magazine January 2008 special issue
در مورد 1.25 اینچی و 2 اینچی هم باید بگم که چشمی های 2 اینچی میدان دید وسیع تری نسبت به دیگر چشمی ها دارند و به طور مثال شما برای یه 10 اینچی با ان همه قدرت جمع اوری نور نمیتوانید از چشمی 2 اینچی بهره ببرید چون تصویر را هدر میدهد.
