10-05-2009, 07:43 AM
امروزه در دنیا مقیاس های متعددی بر سنجش تاریکی آسمان شب مورد استفاده منجمان قرار دارد. آشنایی با این معیارها برای تهیه و تدوین گزارش های رصدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله سعی دارد تا شما را با یکی از این معیارها که « مقیاس بورتل » نام دارد، آشنا کنم.
جان بورتل یکی از پرتجربه ترین اخترشناسان آماتور است. او تا به حال در طی حدود 60 سال رصد به بررسی بیش از 150 هزار ستاره متغیر و رصد بیش از 200 دنباله دار پرداخته است. مقیاس 9 مرحله ای برای سنجش تاریکی آسمان به ترتیب زیر است:
رتبه آسمان
ویژگی ها
1-آسمان درجه یک و بهشت اخترشناسان! در این آسمان نور منطقة البروجی، نوار منطقة البروجی و نور مخالف به خوبی مشخص هستند. نور منطقة البروجی تا زاویه چشمگیری در آسمان و نوار منطقة البروجی به صورت پیوسته از سوئی به سوی دیگر آسمان گسترده می شوند. کهکشان مثلث (M 33) حتی با نگاه مستقیم به خوبی با چشم غیر مسلح دیده می شود. نوار راه کهکشان در صورت فلکی عقرب و قوس روی زمین سایه های پراکنده اما مشخص ایجاد می کند. حد قدر برای چشم غیر مسلح به 6/7 تا 8 می رسد. با نگاه به زهره و مشتری چند دقیقه طول می کشد تا چشم تان به تاریکی عادت کند. هواتاب (تابش بسیار ضعیفی که بیشتر تا محدوده 15 درجه بالای افق می درخشد و ناشی از درخشش طبیعی خود جو است) به خوبی مشخص است. با تلسکوپ 5/2 اینچ بازتابی ستاره ها تا قدر 5/17 و با تلسکوپ 50 سانتی متری تا قدر 19 را آشکار کنید، اما وسایل اطرافتان هیچ کدام پیدا نیستند.
2-آسمان بسیار تاریک. هواتاب کمی در نزدیکی افق پیداست. کهکشان M33 تقریباً به خوبی و با نگاه مستقیم دیده می شود. ساختار راه کهکشان تابستانی به خوبی با چشم غیر مسلح پیداست و درخشان ترین بخش هایش از پشت دوربین دوچشمی و مانند مرمر می درخشد. نور منطقة البروجی پیش از طلوع و پس از غروب، سایه های ضعیفی را ایجاد می کند و در برابر رنگ آبی سفید کهکشان به وضوح به رنگ زرد می درخشد. ابرها به شکل چاله ها در زمینه ستاره ها نمایان اند. وسایل اطراف بسیار محو بوده و بسیاری از خوشه های کروی فهرست مسیه با چشم غیر مسلح دیده می شوند. حد قدر برای چشم غیرمسلح 1/7 تا 5/7 و برای تلسکوپ 5/2 اینچ حدود 16 یا 17 می باشد.
3-آسمان روستایی. نشانه ای از آلودگی نوری در افق پیداست. ابرها در درخشان ترین بخش های آسمان نزدیک افق کمی مشخص اند اما در آسمان بالای سر تیره و پنهان می مانند. ساختار راه کهکشان هنوز نمایان است و خوشه های کروی مسیه چون شماره های 4، 5، 15 و 22 با چشم پیدا هستند. با روش چپ چپ نگاه کردن، M33 پیداست. گسترش نور منطقة البروجی در بهار و پاییز زمانی که پیش از طلوع و پس از غروب تا 60 درجه بر فراز افق گسترده می شود، چشمگیر است و رنگش به شکل ضعیفی قابل تشخیص است. تلسکوپ تان را حداکثر در فاصله 9 متری می بینید. حد قدر برای چشم غیرمسلح 6/6 و برای تسکوپ 32 سانتی متری (5/2اینچ) حدود 16 می باشد.
4-آسمان نیمه روستایی. آلودگی نوری بر فراز مناطق پر جمعیت در تمام جهات، گنبدهای نورانی ایجاد می کند. نور منطقة البروجی به خوبی آشکار است اما در ابتدای فلق و انتهای شفق حتی تا نیمه راه سمت الرأس گسترده نمی شود. راه کهکشان جلوه با شکوهی بر فراز افق دارد، اما ساختار آن مگر در بخش های بسیار درخشان پیدا نیست. M33 را با چپ چپ نگاه کردن هم به سختی می یابید و اگر بالاتر از ارتفاع 50 درجه نباشد، اصلاً پیدایش نمی کنید. ابرها در افق درخشان و در بالای سرتان تیره اند. وسایل اطرافتان را از فاصله دور هم می بیند. حد قدر برای چشم غیر مسلح 1/6 تا 5/6 و برای بازتابی 5/2 اینچ 5/15 است.
5-آسمان حومه شهر. در بهترین شبهای بهار و پاییز فقط نشانه هایی از نور منطقة البروجی را می بینید. راه کهکشان در نزدیکی افق بسیار کم سو و گاهی غیر قابل دیدن است و حتی بالای سرتان هم بی رنگ و روست. آلودگی نوری در بیشتر جهات دیده می شود. ابرها روشن تر از خود آسمان هستند. حد قدر برای چشم 6/5 تا 6 و برای تلسکوپ 32 سانتی متری حدود 5/14 تا 15 می باشد.
6-آسمان روشن حومه شهر. در بهترین شبها هیچ اثری از نور منطقة البروجی نمی یابید. نشان های کم سوئی از راه کهکشان، آن هم فقط در سمت الرأس پیداست. آسمان تا ارتفاع 35 درجه ای بالای افق به رنگ سفید مایل به خاکستری می درخشد. ابرها در سراسر آسمان کمی می درخشند. وسایل اطراف به راحتی دیده می شوند و دیدن M33 بدون دوربین دوچشمی غیر ممکن است و با چشم، هاله کم سوئی از آن را می بینید. حد قدر برای چشم 5/5 و برای تلسکوپ 5/2اینچ با قدرت متوسط حدود 14 تا 5/14 است.
7-ازحومه شهر تا شهر. زمینه آسمان را نور سفید مایل به خاکستری پوشانده است. منابع قوی آلودگی نوری در همه سو دیده می شوند. راه کهکشان کاملاً محو شده است. شاید بتوانید M44 (خوشه باز کندوی عسل در صورت فلکی خرچنگ) و M31 (کهکشان آندرومدا) را با چشم غیر مسلح به صورت لکه بسیار محوی ببینید. ابرها بسیار درخشان اند. درخشان ترین اجرام مسیه حتی از میان تلسکوپ های متوسط، اشباحی بیش نیستند. حد قدر به سختی برای چشم 5 و برای بازتابی 32 سانتی متری حدود 14 است.
8-آسمان شهر. آسمان با نور خاکستری مایل به سفید یا نارنجی می درخشد و در این نور به خوبی می توانید عنوان درشت روزنامه ها را بخوانید! یک رصدگر با تجربه در یک شب خوب به زحمت M31 و M44 را می بیند. با یک تلسکوپ متوسط فقط می توانید اجرام درخشان فهرست مسیه را پیدا کنید. برخی از ستاره های مشهور صور فلکی به سختی پیدا می شوند و گاهی اصلاً حضور ندارند. در بهترین شرایط حد قدر برای چشم 5/4 و برای اپتیک 5/2 اینچ حدود 13 می باشد.
9-آسمان وسط شهر. آسمان حتی در سمت الرأس روشن بوده و بسیاری از ستاره های صور فلکی ناپیدا هستند. بعضی از صورت های فلکی نظیر خرچنگ و حوت اصلاً قابل رویت نیستند. تک ستاره هایی از خوشه پروین دیده می شوند. هیچ کدام از اجرام مسیه قابل رویت نیست. ماه، سیاره ها و درخشان ترین خوشه های ستاره ای تنها شکار می شوند. حد قدر برای چشم غیر مسلح 4 و یا کمتر است.
جان بورتل یکی از پرتجربه ترین اخترشناسان آماتور است. او تا به حال در طی حدود 60 سال رصد به بررسی بیش از 150 هزار ستاره متغیر و رصد بیش از 200 دنباله دار پرداخته است. مقیاس 9 مرحله ای برای سنجش تاریکی آسمان به ترتیب زیر است:
رتبه آسمان
ویژگی ها
1-آسمان درجه یک و بهشت اخترشناسان! در این آسمان نور منطقة البروجی، نوار منطقة البروجی و نور مخالف به خوبی مشخص هستند. نور منطقة البروجی تا زاویه چشمگیری در آسمان و نوار منطقة البروجی به صورت پیوسته از سوئی به سوی دیگر آسمان گسترده می شوند. کهکشان مثلث (M 33) حتی با نگاه مستقیم به خوبی با چشم غیر مسلح دیده می شود. نوار راه کهکشان در صورت فلکی عقرب و قوس روی زمین سایه های پراکنده اما مشخص ایجاد می کند. حد قدر برای چشم غیر مسلح به 6/7 تا 8 می رسد. با نگاه به زهره و مشتری چند دقیقه طول می کشد تا چشم تان به تاریکی عادت کند. هواتاب (تابش بسیار ضعیفی که بیشتر تا محدوده 15 درجه بالای افق می درخشد و ناشی از درخشش طبیعی خود جو است) به خوبی مشخص است. با تلسکوپ 5/2 اینچ بازتابی ستاره ها تا قدر 5/17 و با تلسکوپ 50 سانتی متری تا قدر 19 را آشکار کنید، اما وسایل اطرافتان هیچ کدام پیدا نیستند.
2-آسمان بسیار تاریک. هواتاب کمی در نزدیکی افق پیداست. کهکشان M33 تقریباً به خوبی و با نگاه مستقیم دیده می شود. ساختار راه کهکشان تابستانی به خوبی با چشم غیر مسلح پیداست و درخشان ترین بخش هایش از پشت دوربین دوچشمی و مانند مرمر می درخشد. نور منطقة البروجی پیش از طلوع و پس از غروب، سایه های ضعیفی را ایجاد می کند و در برابر رنگ آبی سفید کهکشان به وضوح به رنگ زرد می درخشد. ابرها به شکل چاله ها در زمینه ستاره ها نمایان اند. وسایل اطراف بسیار محو بوده و بسیاری از خوشه های کروی فهرست مسیه با چشم غیر مسلح دیده می شوند. حد قدر برای چشم غیرمسلح 1/7 تا 5/7 و برای تلسکوپ 5/2 اینچ حدود 16 یا 17 می باشد.
3-آسمان روستایی. نشانه ای از آلودگی نوری در افق پیداست. ابرها در درخشان ترین بخش های آسمان نزدیک افق کمی مشخص اند اما در آسمان بالای سر تیره و پنهان می مانند. ساختار راه کهکشان هنوز نمایان است و خوشه های کروی مسیه چون شماره های 4، 5، 15 و 22 با چشم پیدا هستند. با روش چپ چپ نگاه کردن، M33 پیداست. گسترش نور منطقة البروجی در بهار و پاییز زمانی که پیش از طلوع و پس از غروب تا 60 درجه بر فراز افق گسترده می شود، چشمگیر است و رنگش به شکل ضعیفی قابل تشخیص است. تلسکوپ تان را حداکثر در فاصله 9 متری می بینید. حد قدر برای چشم غیرمسلح 6/6 و برای تسکوپ 32 سانتی متری (5/2اینچ) حدود 16 می باشد.
4-آسمان نیمه روستایی. آلودگی نوری بر فراز مناطق پر جمعیت در تمام جهات، گنبدهای نورانی ایجاد می کند. نور منطقة البروجی به خوبی آشکار است اما در ابتدای فلق و انتهای شفق حتی تا نیمه راه سمت الرأس گسترده نمی شود. راه کهکشان جلوه با شکوهی بر فراز افق دارد، اما ساختار آن مگر در بخش های بسیار درخشان پیدا نیست. M33 را با چپ چپ نگاه کردن هم به سختی می یابید و اگر بالاتر از ارتفاع 50 درجه نباشد، اصلاً پیدایش نمی کنید. ابرها در افق درخشان و در بالای سرتان تیره اند. وسایل اطرافتان را از فاصله دور هم می بیند. حد قدر برای چشم غیر مسلح 1/6 تا 5/6 و برای بازتابی 5/2 اینچ 5/15 است.
5-آسمان حومه شهر. در بهترین شبهای بهار و پاییز فقط نشانه هایی از نور منطقة البروجی را می بینید. راه کهکشان در نزدیکی افق بسیار کم سو و گاهی غیر قابل دیدن است و حتی بالای سرتان هم بی رنگ و روست. آلودگی نوری در بیشتر جهات دیده می شود. ابرها روشن تر از خود آسمان هستند. حد قدر برای چشم 6/5 تا 6 و برای تلسکوپ 32 سانتی متری حدود 5/14 تا 15 می باشد.
6-آسمان روشن حومه شهر. در بهترین شبها هیچ اثری از نور منطقة البروجی نمی یابید. نشان های کم سوئی از راه کهکشان، آن هم فقط در سمت الرأس پیداست. آسمان تا ارتفاع 35 درجه ای بالای افق به رنگ سفید مایل به خاکستری می درخشد. ابرها در سراسر آسمان کمی می درخشند. وسایل اطراف به راحتی دیده می شوند و دیدن M33 بدون دوربین دوچشمی غیر ممکن است و با چشم، هاله کم سوئی از آن را می بینید. حد قدر برای چشم 5/5 و برای تلسکوپ 5/2اینچ با قدرت متوسط حدود 14 تا 5/14 است.
7-ازحومه شهر تا شهر. زمینه آسمان را نور سفید مایل به خاکستری پوشانده است. منابع قوی آلودگی نوری در همه سو دیده می شوند. راه کهکشان کاملاً محو شده است. شاید بتوانید M44 (خوشه باز کندوی عسل در صورت فلکی خرچنگ) و M31 (کهکشان آندرومدا) را با چشم غیر مسلح به صورت لکه بسیار محوی ببینید. ابرها بسیار درخشان اند. درخشان ترین اجرام مسیه حتی از میان تلسکوپ های متوسط، اشباحی بیش نیستند. حد قدر به سختی برای چشم 5 و برای بازتابی 32 سانتی متری حدود 14 است.
8-آسمان شهر. آسمان با نور خاکستری مایل به سفید یا نارنجی می درخشد و در این نور به خوبی می توانید عنوان درشت روزنامه ها را بخوانید! یک رصدگر با تجربه در یک شب خوب به زحمت M31 و M44 را می بیند. با یک تلسکوپ متوسط فقط می توانید اجرام درخشان فهرست مسیه را پیدا کنید. برخی از ستاره های مشهور صور فلکی به سختی پیدا می شوند و گاهی اصلاً حضور ندارند. در بهترین شرایط حد قدر برای چشم 5/4 و برای اپتیک 5/2 اینچ حدود 13 می باشد.
9-آسمان وسط شهر. آسمان حتی در سمت الرأس روشن بوده و بسیاری از ستاره های صور فلکی ناپیدا هستند. بعضی از صورت های فلکی نظیر خرچنگ و حوت اصلاً قابل رویت نیستند. تک ستاره هایی از خوشه پروین دیده می شوند. هیچ کدام از اجرام مسیه قابل رویت نیست. ماه، سیاره ها و درخشان ترین خوشه های ستاره ای تنها شکار می شوند. حد قدر برای چشم غیر مسلح 4 و یا کمتر است.
و خداوند اسمان را آفرید..........