اولین ساختارهای بزرگ عالم خوشه های کهکشانی سنگین را برای مطالعه تأثیر ماده تاریک و انرژی تاریک بر رشد ساختار های کیهانی به کار میبرند...
اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ قطب جنوب گزارش دادند که بزرگترین و سنگین ترین خوشه های کهکشانی را که تا حال دیده نشده در فاصله حدود ۷ میلیارد سال نوری کشف نموده اند. این خوشه های که بنام (SPT CL J۰۵۴۶ ۵۳۴۵) یاد می شوند حدود ۸۰۰ تریلیون برابر خورشید وزن داشته و صد ها کهکشان را در خود جای داده اند.
مارک برودوین اخترشناس این مرکز می گوید: " این خوشه کهکشانی لقب سنگین وزن را به خود اختصاص داد. برون اولین کسی است که طی یک مقاله این کشف را در مجله اخترفیزیک اعلام نمود.
روش انتقال به سرخ میتواند اندازه گیری کند که چگونه نور یک جسم دور در اثر گسترش عالم کشیده میشود. این خوشه که در صورت فلکی سه پایه نقاش قرار دارد انتقال به سرخ آن z=۱.۰۷ می باشد. بدین معنی که این جرم حدود ۷ میلیارد سال فاصله دارد و ما آن را طوری می بینیم که در ۷ میلیارد سال قبل یعنی زمانی بوده که عالم نیم عمر خود را داشته و منظومه شمسی ما اصلأ وجود نداشته است.
این خوشه حتی در چنین عمر جوان خود به حد خوشه کما که در نزدیکی آن قرار دارد سنگین بوده. از آن زمان به بعد حدود چهار برابر وزن و عمر خود رشد کرده. اگر ما میتوانسیتم این خوشه را طوری ببینیم که امروز است، در آنصورت یکی از بی نهایت سنگین ترین خوشه ها در عالم خواهد بود.
به گفته براون این خوشه پر از کهکشان های پیر است. یعنی طی دو میلیارد اول عمر کائنات این کهشکان ها با هم یکجا شده اند.
خوشه های کهکشانی نظیر این را میتوان برای مطالعه چگونگی تأثیر ماده تاریک و انرژی تاریک بر رشد ساختار های کیهانی به کار برد. مدتها قبل، عالم ما به مراتب کوچکتر و متراکم بود و در نتیجه گرانش تأثیر بیشتر تری نسبت به امروز داشت. بنابرین رشد خوشه های کهکشانی بسیار آسان بود، بخصوص در بخش های متراکم و چگال تر از پیرامون آن محیط.
از آنجائیکه عالم در اثر انرژی تاریک با میزان شتاب زیادی در حال انبساط بود، پراکندگی آن هم رشد بیشتری داشت. حالا انرژی تاریک بر نیروی گرانش غلبه نموده و مانع تشکیل خوشه های جدید کهکشانی میشود.
برودوین و همکاران او شکار خود را در محدوده اولین مربع به قطر ۲۰۰ درجه از اطلاعات جمع آوری شده توسط تلسکوپ قطب جنوب کشف نمودند. تلسکوپ نامبرده در حال حاضر اولین سروی میلیمتری خود از محدوده وسیعی به اندازه ۲.۵۰۰ درجه مربع را تکمیل میکند.
این اخرتشناسان با استفاده از اثر سینایف زلدویچ که به معنی اعواج یا تحریف کوچک در پس زمینه ریز موج کیهانی می باشد، در حال شکار خوشه های کهکشانی عظیم اند. ( پس زمینه ریز موج کیهانی به معنی تابش فراگیر کل آسمان است که از حادثه بیگ بنگ یا انفجار بزرگ بجا مانده). این گونه اعواج زمانی بوجود می آید که تابش پس زمینه از میان یک خوشه کهکشانی عظیم عبور کند.
بررسی این گونه اثر نقش بسیار مهمی بر روش های جستجو و کاوش دارد. این روش برای خوشه های دور همانگونه خوب کار میدهد که برای خوشه های کهکشانی نزدیک و به اخترشناسان امکان میدهد تا خوشه های بسیار دور، کمیاب و سنگین را بیابند. در ضمن اندازه گیری های بسیار دقیقی را از این گونه خوشه ها فراهم می سازد که برای کشف و آشکار ساختن ماهیت ماده تاریک بسیار مهم می باشد.
هدف اساسی سروی تلسکوپ قطب جنوب یافتن یک نمونه بسیار بزرگ خوشه کهکشانی است تا بتوان رابطه وضعیت انرژی تاریک را که میتواند تورم کیهانی و انبساط سریع عالم را مشخص نماید، اندازه گیری نمود. هدف دیگر این رصد خانه درک تکامل گاز های داغ در داخل خوشه های کهکشانی، مطالعه تکامل کهکشان های سنگین در داخل خوشه ها و مشخص نمودن کهکشان هایی است که در فاصله دور قرار دارند، گرانشی عدسی داشته و با سرعت ستاره تولد میکنند.
وقتی که این گونه خوشه دور کشف گردید، تیم آن را با استفاده از کمره (دوربین) آرایه فروسرخ تلسکوپ فضایی سپیتزر مطالعه نمودند تا کهکشان ها را در داخل خوشه با دقت مشخص نمایند. رصد های مفصل سرعت کهکشان ها با استفاده از تلسکوپ ماژیلان در چیلی ثابت نمود که این خوشه کهکشانی بسیار سنگین می باشد.
بعد از اینکه تلسکوپ قطب جنوب کار سروی را تمام نمود تیم تحقیقاتی انتظار دارند تا چندین خوشه سنگین کهکشانی مشابه را که در فاصله های دور قرار دارند، کشف نمایند.
برودوین میگوید: " بعد از چندین سال تلاش این پیروزی اخترشناسان بسیار اشتیاق بر انگیز و تحریک کننده است. سوری کامل تلسکوپ قطب جنوب در سال بعد تکمیل میشود و آنگاه کتاب خوشه های بسیار سنگین در اوایل عالم را از نو خواهم نوشت.
[ATTACH=CONFIG]963[/ATTACH]
اطلاعات نجومی 50 (تصویر هابل از سردترین نقطه کیهان)
تصویر هابل از سردترین نقطه کیهان
تصویری که تلسکوپ فضایی هابل از سحابی سیاره نمای بومرنگ، در صورت فلکی قنطورس، تهیه کرده بود منتشر شد. این سحابی سیاره نما ی جوان که در فاصله ۵۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد یکی از سردترین نقاط کیهان است که تا کنون شناخته شده است.سحابی های سیاره نما مراحل پایانی زندگی یک ستاره معمولی هستند و از فوران لایه های خارجی ستاره مرکزی به وجود می آیند. این موجودات آسمانی در آغاز عصر اکتشافات نجومی ، زمانی که ابزارهای رصدی ما هنوز بسیار ابتدایی بودند به شکل قرصی کوچک دیده می شدند از این رو به خاطر ظا هرشان که شبیه به سیارات منظومه شمسی بود به سحابیهای سیاره نما معروف شدند. سحابی سیاره نمای بومرنگ در سال ۱۳۵۸ توسط دو اختر شناس به نامهای کیت تیلور و مایک اسکارت با کمک تلسکوپ بزرگی در استرالیا رصد و به خاطر شکل ظاهرش به نام بومرنگ نامگذاری شد. تلسکوپهای زمینی توانایی تفکیک جزییات این سحابی سیاره نما را ندارند و برای این منظور باید متوسل به تلسکوپ فضایی هابل شد. در سال ۱۳۷۳ یکی از رصدخانه های مجموعه رصدخانه های جنوبی اروپا که در شیلی بنا شده است به اندازه گیری حرارت این سحابی پرداخت. نتیجه به دست آمده بسیار حیرت انگیز بود . دمای این سحابی سیاره نما ۲۷۲ درجه سانتیگراد زیر صفر است، یعنی تنها یک درجه سانتیگراد بالاتر از صفر مطلق.(پایین ترین حد دما در فیزیک که در آن تمام حرکتهای مولکولی متوقف می شود و مبنای مقیاس کلوین). این سحابی با این دما تبدیل به سرد ترین شی آسمانی شد که در فاصله ای در این حد قرار دارد و دمای آن از تابش پس زمینه کیهان (تابشی به یادگار مانده از انفجار بزرگ که از همه جهات فضا به ما می رسد) نیز کمتر است.در تصویری که تلسکوپ فضایی هابل در سال ۱۳۷۶ در طی یک نوردهی ۱۰۰۰ ثانیه ای و با کمک فیلتر سبز – زرد تهیه کرد. جزییات بیشتری از این سحابی آشکار شده است. دراین تصویر که روز گذشته (۵ سال بعد از بعد از عکس برداری) منتشر شد ساختار مرکزی همانند یک پاپیون بزرگ به تصویر کشیده شده است. در این تصویر کمانهایی ظریف و ساختارهای میله ای شکل شبح مانندی در لبه های این ناحیه پاپیونی آشکار شده است. شکل ظاهری این سحابی سیاره نما خود معمایی برای پژوهشگران است چرا که اکثر سحابیهای سیاره نما ظاهری حباب مانند دارند . البته ممکن است به علت سن کم این سحابی هنوز ساختار متقارن این سحابی سیاره نما شکل نگرفته باشد. اخترشناسان احتمال می دهند جریان بادی بسیار شدید ، با سرعت ۵۰۰۰۰۰ کیلمتر در ساعت گازهای بسیار سرد را از اطراف ستاره مرکزی دور می کند. ستاره مرکزی این سحابی مدت ۱۵۰۰ سال است که سالانه یک هزارم جرم خورشید را از خود بیرون می ریزد . این مقدار ۱۰۰ برابر بیش از مقداری است که ستاره ای مشابه هنگام تبدیل شدن به سحابی سیاره نما از خود خارج می کند.و شاید همین توسعه سریع عاملی برای سرد شدن این ناحیه از آسمان باشد. در تصویر هابل نور ستاره مرکزی توسط ذرات غبار منعکس شده و این تصویر را شکل داده است.
[ATTACH=CONFIG]973[/ATTACH]
جفت کهکشان آنتن
جفت کهکشان مارپیچی آنتن یا ngc ۴۰۳۸ ۴۰۳۹ چند صد میلیون سال پیش در حرکت های کهکشانی درون خوشه خود به یکدیگر رسیده اند و از آن زمان در حال ادغام اند. بازوهای کشیده به سبب نیروهای گرانشی کشندی دو کهکشان بر یکدیگر نام آنتن را به این جفت کهکشان داده است. این جفت یکی از نزدیک ترین و بهرتین نمونه های جفت کهشکانهای برخوردی است به همین بارها هدف بزرگترین تلسکوپهای جهان بوده است و هابل نیز برای بار دوم نگاهی بسیار عمیق و دقیق به کهکشانهای آنتن انداخته است.
در چنین برخوردی اگرچه ستاره های دو کهکشان، به علت فاصله زیاد ستاره ها از هم، دچار برخورد نمی شوند اما گاز میان ستاره ای دو کهمشان در هم می روند ومحیط آشفته ای را برای پیدایش میلیاردها ستاره پدید می آورند. که در تصویر جدید پرنورترین و فشرده ترین نواحی ستاره ساز ابر خوشه های پرجرم اند. همچنین حدوی نیمی از اجرام کم فروغ محو در تصویر کهکشان های آنتن خوشه های ستاره ای متولد شده ای هستند که هر کدام ده ها هزار ستاره دارند. حباب های نارنجی در چپ و راست تصویر هسته های دو کهکشان اند که بیشتر شامل ستاره های پیر و غبارند (رشته های غبار میان ستاره ای به صورت رشته های قهوه ای دیده می شود).
در دو کهکشان شمار بسیاری نقاط آبی از نور نواحی ای که ستاره های آبی بسیار پر چرم متولد می شوند دیده می شود و دور تا دور خوشه ها را هاله صورتی قرمز گاز یونیده شده و درخشان هیدروژن گرفته است. از مجموع هزاران خوشه شکل گرفته در این کهکشان و بیش از هزر ابر خوشه فقط تعدادی اندکی به مرور زمان باقی می مانند و بقیه با حرکت های درون کهشکانی پخش و به ستاره های منفرد تبدیل می شوند اما احتمالا حدود ۱۰۰ عدد از مجموع ابر خوشه ها ، در واقع آنهایی که از همه پرجرم تر بوده اند، باقی می مانند تا در آینده تبدیل به خوشه های کروی پیر شوند.
روند برخورد جفت کهکشان آنتن که از ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون سال پیش آغاز شده است جلوه ای است از آنچه کهکشان ما، راه شیری، و همسایه آن آندرومدا در ۲ تا۳ میلیارد سال آینده پیش رو دارند. آنها نیز در مسیر برخورد با یکدیگرند.
[attach=config]980[/attach]
میکرولنزینگ موضوع میکرو لنزیگ به نظر می رسد که مبحث جدیدی در علم ستاره شناسی باشد اما واقعیت امر این است که این روش عمری طولانی دارد. در سال ۱۹۳۶ آلبرت انیشتین مباحثی را در رابط با میکرو لنزیک به چاپ رسانده بود. انیشتین در نظریه نسبیت عام خود که نور در اطراف یک میدان گرانشی انحنا پیدا می کند، اشاره دراد. در واقع او می دانست که جاذبه تنها مسئولیت نگه داشتن پاهای ما را بر روی زمین دارد بلکه همچنین به هندسه و دینامیک هستی در ارتباط است. او در نظریه نسبیت عام خود نشان داد هرجرمی که دارای میدان گرانشی باشد توانایی تغییرشکل دادن هندسه فضا – زمان اطراف خود را دارد.
بنابر نظریه نسبیت چنانچه جرم سنگینی مثل یک ستاره دقیقاً از میان زمین و یک ستاره پس زمینه عبور کند گرانش ستاره میانی مانند یک عدسی عمل می کند و ممکن است به طور تصادفی باعث همگرایی پرتوهای ستاره پشتی برای ما ناظران زمینی شود. که به طور موقت روشنایی ستاره پس زمینه را افزایش یابد. این افزایش روشنایی طبق الگویی اتفاق می افتد که ستاره شناسان را قادر می سازد بین ستاره هایی که نورشان به سبب همگرایی گرانشی تغییر می کند با ستاره های متغیر عادی تفاوت قایل شوند.
حال اگر در این حالت سیاره ای که به دور ستاره همگرا کننده می گردد، به مسیر نور نزدیک شود، تعبیری در این روشنایی ایجاد می شود که بسته به مسیر حرکت ممکن است باعث کم نور شدن یا پر نور شدن ستاره پس زمینه نسبت به الگوی شناخته شده باشد. اتفاقی که دراین نوع کشف سیارات خارجی روی میدهد ناشی از اختلالی است که جرم سیاره باعث آن می شود گرانش جزیی سیاره تغییر ناچیزی در مسیر نور ستاره پس زمینه ایجاد میکند، نوری که گرانش ستاره مادر آن را به سمت زمین همگرا می کند. این انحراف باعث می شود که نور ستاره کم تر از آنچه توسط الگو پیش بینی می شود به ما برسد.
میکرولنزیک یک دید عجیب و نادر نیست حتی می تواند در شناسایی سیارات فرا خورشید ی( سیاراتی که در خارج از سیستم منظومه شمسی ما قرار دارند). همانطور که در بالا اشاره شد، ه ما کمک کند.
میکرولنزیگ حساسیت بیشتری ۱ نسبت به دیگر روش ما دارد و می تواند سیارات هم جرم با مشتری را کشف کند. اما کشف سیارات فرا خورشیدی زمین مانند نیز دور از تصور نیست. اگز چه دانش ما در رابط ما فرا خورشیدی محدود است اما سیارات زمین مانند می تواند نقطه شروعی برا ی تحقیق در مورد زندگی وحیات فرا زمینی باشد. پس همین روزها منتظر چنین خبرهایی باشید؟!!
به گفته پرفسور آندره گولد اگر سیاره ای فراخورشیدی همسان با جرم زمین وجود داشته باشد با این روش قابل کشف است میکرو لنزیگ گرانشی که سال پیش اولین کشف خود را انجام داده بود با کشف امسال خود به جهانیان نشان داد که در آینده کشف فراخورشیدی یک کار عادی خواهد بود. لازم به ذکر است که آماتورها در کشف سیارات فراخورشیدی نقش بسزایی دارند. چنانکه چندی پیش دو آماتور از اهالی نیوزلند به نام های کریستی و مک کوریک نقش مهمی را در این اکتشاف داشتند پس منتظر کشف زمین فرا خورشیدی توسط آماتورهای پر تلاش باشیم؟!
[ATTACH=CONFIG]985[/ATTACH]
حفره ای خالی در کیهان پژوهشگران دانشگاه مینسوتا می گویند این حفره که بزرگترین حفره شناخته شده تا به حال می باشد حدود یک بیلیون سال نوری پهنا دارد و علت وجود آن را نمی دانند.
پروفسور لورنس رادنیک که تحقیق وی در مجله اختر فیزیک (Astrophysical Journal) به چاپ رسیده می گوید" نه تنها تا به حال کسی یک حفره خالی به این بزرگی پیدا نکرده است بلکه ما هرگز انتظار دیدن چنین حفره ای با این اندازه را نداشتیم. رادنیک و همکاران وی می گویند زمانیکه در حال تحقیق در مورد یک محل سرد با استفاده از کاوشگر ویلکینسون بودند موفق به کشف این حفره غول آسا شده اند.
وی می گوید " ما قبلا می دانستیم که این نقطه از آسمان دارای تفاوتهائی با بقیه نقاط دارد. این پژوهشگران طی کاوشها و رصدهای خود از پس زمینه ریز موج کیهانی دریافتند که این منطقه سردتر از سایر نقاط می باشد.
لیلیا ویلیامز ،پروفسور و استاد یار این دانشگاه می گوید " بر اساس مطالعات رصدی و حتی مشابه سازی های رایانه ای در مقیاس گسترده ، چیزی که ما موفق به کشف آن شدیم غیر عادی می باشد. اختر شناسان می گوید این ناحیه حتی خالی از ماده تاریک می باشد که بطور مستقیم با چشم قابل روئیت نیست و معمولا فقط با اندازه گیری نیروهای گرانشی قابل رد گیری می باشد.
این حفره خالی در صورت فلکی نهر (Eridanus) و جنوب غربی جبار قرار دارد.
موجودات همشمند
موجودات هوشمند احتمالاً در مقیاس های زمانی کوتاه نسبت به عمر کهکشان در کل راه شیری پراکنده شده اند، ولی هنوز هیچ اثری از آنها نیست. پس آنها کجا هستند؟ آیا ارتباطی میان فوران های پُرانرژی در کیهان و انقراض های بزرگ جانوران روی زمین وجود دارد؟
در تابستان سال ۱۳۲۹/۱۹۵۰، در آزمایشگاه ملی لُس آلاموس آمریکا، گروهی از فیزیکدانان دور هم جمع شده بودند؛ اِنریکو فِرمی، ادوارد تِلِر، هِربِرت یورک، و اِمیل کونوپینسکی درباره ی بشقاب پرنده ها و بیگانگان با هم بحث می کردند. در میانه ی صرف ناهار، فِرمی به طور نامنتظره ای پرسید: <دیگران کجا هستند؟>
همکاران فِرمی بی درنگ متوجه منظور او شدند. این پرسش <دیگران کجا هستند؟> سبب به وجود آمدن چیزی شد که امروز به <پارادوکس یا باطِلنَمای فِرمی> معروف است.
موجودات هوشمند احتمالاً در مقیاس های زمانی کوتاهی نسبت به عمر کهکشان در کل راه شیری پراکنده شده اند، ولی هنوز هیچ اثری از آنها نیست. پس آنها کجا هستند؟
از آن زمان تاکنون مردم راجع به این گَپ مشهورِ <سرِ میز غذا> بحث می کنند. یک احتمال این است که ما تنها هستیم، ولی بسیاری از دانشمندان این احتمال را قانع کننده نمی دانند. چرا باید در کهکشانی با صدها میلیارد ستاره، که وجود منظومه های سیاره ای در آن به نظر رایج می آید، حیات هوشمند فقط و فقط یک بار پدید آید؟ در سال ۱۳۶۲/۱۹۸۳، دیوید برین، فیزیکدان و نویسنده ی داستان های علمی تخیلی، علت عجیب دیگری برای این <سکوت بزرگ> مطرح کرد. او عقیده داشت که شاید بیگانگان مافوق ما منظومه شمسی را به صورت باغ وحش یا پژوهشگاهی، برای <تربیت موجود ذی شعور جدیدی>، نگه داشته اند یا شاید هم از مقاصد کِسِل کننده و بی جاذبه ای مانند زمین دوری می کنند.
ولی هنوز احتمالات علمی بهتری وجود دارد: پدیده های طبیعی­ هوشمندترین ها را نیز می تواند نابود کند. راه شیری برخلاف اسمش که یادآور خانه ای دِنج است، محیطی آرام و مهمان نواز نیست. پرتوهای کیهانی پُرانرژی در تمام جهات در فضا در جریان اند. انفجارهای آتشین در هر لحظه روی می دهند و برخوردها، مُدام، از مقیاس های کوچک تا بزرگ اتفاق می افتند. چون باطلنمای فِرمی برای کل کهکشان تعمیم پذیر است ارزش اندیشیدن به توضیحات اخترفیزیکی اندیشمندانه را نیز دارد. رویدادهای خَشِنی همچون فوران های پرتو گاما (GRB ها) و انفجارهای ابرنواختری می توانند بر محیط زیست تأثیر بگذارند. شاید آن بیرون به سبب آکنده بودن کهکشان به انواع این تابش ها این قدر ساکت است. فوران ها یا درخشش های پرتو گاما ظهور ناگهانی و گذرای پرتوهای بسیار پُرانرژی گاما از نقطه ای از آسمان است. این درخشش ها چند دهم ثانیه تا حداکثر یکی دو دقیقه طول می کشند. منشأ اغلب آنها انفجارهایی در کهکشان های دور دست کیهان بوده است و همین نشان می دهد فورانگر گاما چه انرژی هنگفتی را رها می کند که پرتو گامای آن از اعماق کیهان به ما می رسد. منشأ برخی درخشش های گاما انفجارهای اَبَرنواختری است و منشأ برخی دیگر ممکن است ادغام جفت ستاره های نوترونی یا جفت های سیاهچاله ای باشد.
در سال ۱۳۷۸/۱۹۹۹، جیمز آنیس، اخترفیزیکدان آزمایشگاه فِرمی، این نظریه را مطرح کرد که شاید فوران های گاما پاسخ باطلنمای فِرمی باشند. با توجه به گفته های آنیس، اگر نظریه هایی که فوران های گاما را به مرگ ستارگان پُرجرم مربوط می کنند درست باشند، این فوران ها باید در اوایل تاریخ کهکشان، زمانی که شکل گیری ستارگان در اوج بود، بیشتر رخ داده باشند. شاید این انفجارها و تابش های مربوط به آنها در آن زمان به اندازه ای رخ می دادند که حیات هوشمند را از تثبیت باز دارد.
شکل گیری ستارگان و در پِیِ آن فوران های گاما امروز کمتر از قبل است. زمان لازم برای پیدایش موجودات هوشمند و تسخیر کهکشان به دست آنها از نظر دانشمندان ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون سال است. اما انفجارها و فوران های کُشنده به طور متوسط در بازه ی زمانی کوتاه تر از این دوره رخ می دهند. اگر این فکر درست باشد ممکن است اکنون ما در مرحله ی گُذار باشیم و موجودات فضایی هوشمند، از هر نوع، در حال تسخیر راه شیری باشند. پس چراغی را روشن بگذارید؛ بیگانگان در راه اند.
08-27-2013, 11:15 PM (آخرین تغییر در ارسال: 08-27-2013, 11:22 PM توسط رضا باجلان.)
[COLOR="#FF0000"][/COLOR]کهکشان های رادیویی
کهکشان های رادیویی کهکشان هایی هستند که نور و امواج رادیویی والکترو مغناطیسی به شدت از خود ساطع می کنند. در مرکز کهکشان های رادیویی سیاه چاله ای بسیار پر جرم وجود دارد که نور واجسام اطراف خود را به درون خود می کشد.
نور و اجسامی که به دلیل جاذبه ی بسیار زیاد سیاه چاله به درون سیاه چاله کشیده می شوند هنگام داخل شدن به درون سیاه چاله نور وامواج شدید رادیویی و الکترو مغناطیسی از خود ساطع می کنند و این باعث
می شود که کهکشان از خود نور و امواج شدید رادیویی و الکترو مغناطیسی ساطع کند.
در بعضی از کهکشان های رادیویی از لبه ی داخلی سیاه چاله هایشان دو فواره از غبار به شدت فوران
می کنند وبه سرعت بسیار زیاد از کهکشان دور میشوند و فقط به کمک تلسکوپ رادیویی قابل مشاهده اند.
مثل کهکشان قنطورس A http://upload.wikimedia.org/wikipedia/co...urus_A.jpg http://www.mnh.si.edu/exhibits/evolving-...GC5128.jpg
میبینید که فواره های غبار آن دارند با سرعت از کهکشان دور میشوند.
و کهکشان M87 یک کهکشان رادیویی . http://spaceinfo.com.au/wp-content/uploa...ol_575.jpg
