08-26-2012, 03:25 PM
ليبراسيون(رخگرد) ماه چيست؟
رخگرد(ليبراسيون)
دوره ي گردش ماه به دور زمين با دوره ي گردش ماه به دور خودش برابر است. در نتيجه ما هميشه يک طرف ماه، يعني 50 درصد سطح آن ، را مي بينيم .اما اين گفته دقيق نيست بلکه يک ناظر زميني دريک دوره ي ماه قمري مي تواند حداکثر حدود 59 درصد از سطح ماه را ببيندو در واقع فقط حدود 41درصد از سطح ماه تحت هيچ شرايط از روي زمين رويت نخواهد شد. هر چند که در هر زمان فقط نيمي ازسطح ماه روبه ما است. به طور کلي به تغييرات سطح قابل مشاهده ي ماه رخگرد گفته مي شود.پديده ي رخگرد به سه دسته طبقه بندي مي شود.رخگرد طولي و رخگرد عرضي و رخگرد روزانه .
رخگرد طولي
مدارماه به دور زمين بيضي شکل است. بنابراين فاصله ي ما از زمين ثابت نيست و گاهي به آن نزديک وگاهي از آن دور مي شود. براساس قانون دوم کپلر هرگاه ماه به زمين نزديک تر شود، سرعت حرکت مداري آن بيشتر و هرگاه از آن دور شود سرعت حرکت مداري آن کمتر مي شود.پس مي توان نتيجه گرفت که سرعت حرکت مداري ماه به دور زمين نيز ثابت نيست. در واقع سرعت ماه در اطراف اوج، کمتر ودر اطراف حضيض ، بيشتر از ميانگين سرعت مداري است . اما سرعت چرخش ماه به دور خود ثابت است.
هر چند که دوره تناوب حرکت وضعي و مداري ماه يکسان است اما اين تفاوت سرعت در حرکت انتقالي ماه با حرکت وضعي اش باعث جلو افتادن يا عقب ماندن سطح روبه زمين ماه مي شود که نتيجه ي آن گردش چهره ي ماه به چپ يا راست است. پس در مواقعي مي توانيم بخش هايي از شرق يا غرب ماه را ببينيم که قبلا ديده نمي شد.بيشترين مقدار اين تغيير حدود 7/9 درجه است.
رخگرد عرضي
اين نوع رخگرد به علت تمايل محور چرخش کره ي ماه با صفحه ي دايره البروج به وجود مي آيد .مقدار اين تمايل محوري حداکثر حدود 6/6 درجه است که از مجموع تمايل مداري ماه با دايره البروج (حدود 5/1 درجه )وتمايل محور چرخش ماه نسبت به مدارحرکتي اش(حدود 1/5 درجه ) به دست مي آيد. رخگرد عرضي موجب مي شود که ناظر زمين اندکي فراتر ازقطب شمال و اندکي پايين تر از قطب جنوب ماه را ، که درحالت عادي قابل رويت نيستند، مشاهده کند به بيان ساده ، براثر اين نوع رخگرد، ماه به سمت بالا يا پايين نوسان مي کند.
رخگرد روزانه
اين نوع رخگرد در اثر موقعيت ناظر در کره ي زمين به وجود مي آيد. پس از گذشت 12 ساعت (نصف شبانه روز) شخصي که روي استوا است، به اندازه ي قطرزمين در فضا جابه جا مي شود. اين جا به جايي سبب مي شود که مکان ناظرنسبت به ماه تغييرکند.واين شخص مناطق ديگري از سطح ماه را ببيند. البته مقدار اين نوع رخگرد حداکثر 1درجه است. اين مقدار به حدي کم است که تشخيص آن به سختي ميسر است.
تغييررخگرد موجب مي شود که عوارض ماه در هلال هاي مختلف تغيير کند ودر نتيجه رصد گر براي هلال هايي با جدايي زاويه اي يکسان طول کمال متفاوتي را مشاهده کند گاهي اوقات رخگرد به صورتي خواهد بود که کوه هاي مرتفع در لبه ي ماه قرار مي گيرند ودر نتيجه سايه ي بلند عوارض ماه موجب مي شود که هلال باريک ماه به صورت ناپيوسته ديده شود.
رخگرد(ليبراسيون)
دوره ي گردش ماه به دور زمين با دوره ي گردش ماه به دور خودش برابر است. در نتيجه ما هميشه يک طرف ماه، يعني 50 درصد سطح آن ، را مي بينيم .اما اين گفته دقيق نيست بلکه يک ناظر زميني دريک دوره ي ماه قمري مي تواند حداکثر حدود 59 درصد از سطح ماه را ببيندو در واقع فقط حدود 41درصد از سطح ماه تحت هيچ شرايط از روي زمين رويت نخواهد شد. هر چند که در هر زمان فقط نيمي ازسطح ماه روبه ما است. به طور کلي به تغييرات سطح قابل مشاهده ي ماه رخگرد گفته مي شود.پديده ي رخگرد به سه دسته طبقه بندي مي شود.رخگرد طولي و رخگرد عرضي و رخگرد روزانه .
رخگرد طولي
مدارماه به دور زمين بيضي شکل است. بنابراين فاصله ي ما از زمين ثابت نيست و گاهي به آن نزديک وگاهي از آن دور مي شود. براساس قانون دوم کپلر هرگاه ماه به زمين نزديک تر شود، سرعت حرکت مداري آن بيشتر و هرگاه از آن دور شود سرعت حرکت مداري آن کمتر مي شود.پس مي توان نتيجه گرفت که سرعت حرکت مداري ماه به دور زمين نيز ثابت نيست. در واقع سرعت ماه در اطراف اوج، کمتر ودر اطراف حضيض ، بيشتر از ميانگين سرعت مداري است . اما سرعت چرخش ماه به دور خود ثابت است.
هر چند که دوره تناوب حرکت وضعي و مداري ماه يکسان است اما اين تفاوت سرعت در حرکت انتقالي ماه با حرکت وضعي اش باعث جلو افتادن يا عقب ماندن سطح روبه زمين ماه مي شود که نتيجه ي آن گردش چهره ي ماه به چپ يا راست است. پس در مواقعي مي توانيم بخش هايي از شرق يا غرب ماه را ببينيم که قبلا ديده نمي شد.بيشترين مقدار اين تغيير حدود 7/9 درجه است.
رخگرد عرضي
اين نوع رخگرد به علت تمايل محور چرخش کره ي ماه با صفحه ي دايره البروج به وجود مي آيد .مقدار اين تمايل محوري حداکثر حدود 6/6 درجه است که از مجموع تمايل مداري ماه با دايره البروج (حدود 5/1 درجه )وتمايل محور چرخش ماه نسبت به مدارحرکتي اش(حدود 1/5 درجه ) به دست مي آيد. رخگرد عرضي موجب مي شود که ناظر زمين اندکي فراتر ازقطب شمال و اندکي پايين تر از قطب جنوب ماه را ، که درحالت عادي قابل رويت نيستند، مشاهده کند به بيان ساده ، براثر اين نوع رخگرد، ماه به سمت بالا يا پايين نوسان مي کند.
رخگرد روزانه
اين نوع رخگرد در اثر موقعيت ناظر در کره ي زمين به وجود مي آيد. پس از گذشت 12 ساعت (نصف شبانه روز) شخصي که روي استوا است، به اندازه ي قطرزمين در فضا جابه جا مي شود. اين جا به جايي سبب مي شود که مکان ناظرنسبت به ماه تغييرکند.واين شخص مناطق ديگري از سطح ماه را ببيند. البته مقدار اين نوع رخگرد حداکثر 1درجه است. اين مقدار به حدي کم است که تشخيص آن به سختي ميسر است.
تغييررخگرد موجب مي شود که عوارض ماه در هلال هاي مختلف تغيير کند ودر نتيجه رصد گر براي هلال هايي با جدايي زاويه اي يکسان طول کمال متفاوتي را مشاهده کند گاهي اوقات رخگرد به صورتي خواهد بود که کوه هاي مرتفع در لبه ي ماه قرار مي گيرند ودر نتيجه سايه ي بلند عوارض ماه موجب مي شود که هلال باريک ماه به صورت ناپيوسته ديده شود.