08-07-2007, 03:11 AM
شیخ عبد الرحمن صوفی
ابوالحسن عبدالرحمان بن عمر سهل صوفی رازی که اروپاییان او را « ازوفی »می نامند . اصلا اهل فارس بوده که در شهر ری تهران در چهاردهم محرم(291 ه 902 م ) چشم به جهان گشود و در سیزدهم محرم سال (386ه 986م) چشم از جهان فرو بست .
ابن العبری مورخ درباره ی وی می گوید : « صوفی » فاضلی جلیل القدر آگاه و نجیب و زیرک بود . همچنین جرج سارتون در کتاب خود از صوفی به عنوان بزرگترین منجم اسلام یاد می کند و می گوید : « کتاب صور الکواکب او یکی از سه شاهکار معروف ستاره شناسی مسلمین است ، که دو کتاب دیگر زیج ابن یونس و زیج الغ بیک است » .
کمتر رصدخانه ای است در جهان که کتاب مذکور زینت بخش آن کتابخانه نباشد . صوفی کتاب صور الکواکب خود را در 61 سالگی بنام عضدالدوله دیلمی نوشت و چون این پادشاه علاقه وافری به ستاره شناسی داشت و بنا به اعتراف خود افتخار شاگردی صوفی را در این زمینه داشته به نزد درباریان و دیگران ، بدان مباهات می نمود .
صوفی از طریق رصدخانه ای که در باغ این پادشاه قرار داشت توانست به مشاهده ستارگان پرداخته و آن ها را رصد نماید . او از همین جا متوجه تعدادی از ستارگان ثابت می شود که هیپارک منجم معروف متوجه آن ها نشده بود . همچنین او ستارگان فردوج را شناسایی کرده و با کمال شجاعت به اصلاح اشتباه های رصد های بطلیموس پرداخت .
او اولین منجمی بود که در تعیین قدر ستارگان تفحس کرده است . برخی از کشفیات او در باب ستاره شناسی بدین قرار است :
1-اولین سحابی در آندرومدا
2-کشف سحابی در « وول – پکولا » در صورت فلکی روباه .
3-تحقیق درباره سحابی نثره در صورت فلکی خرچنگ .
و نیز ساختن کره سماوی جالبی که اکنون در موزه قاهره نگهداری می شود .
از صوفی کتاب های زیاد دیگری نیز به یادگار مانده است که برخی از آن ها در کتابخانه ها و موزه های اروپا ، از جمله کتابخانه های پاریس ، آکسفورد ، کپنهاگ و سن پترزبورگ ، استانبول و آستان قدس رضوی در دسترس دانشمندان و منجمین است از جمله آن ها کتب زیر را می توانیم نام ببریم :
1-رساله اشکال متساوی الاضلاع
2-رساله الاجوزه فی الکواکب الثابته
3-رساله التذکر
4-رساله المطارح الشعاعات
5-رساله فی العمل به الاسطرلاب
شیلر منجم دانمارکی دو کتاب معروف صوفی را به زبان فرانسه در کپنهاگ و سن پترزبورگ انتشار داد و نیز سوتر و روسکا کتاب فی العمل الاسطرلاب را منتشر کردند .در پایان بد نیست بدانید که در کنگره ستاره شناسی که در سال 1960 در خارج برپا شد ، برای تجلیل از این دانشمند بزرگ ایرانی در نصف النهار 13 درجه جنوبی کره ماه و نه نقطه دیگر فضا بنام او ثبت گردید .
ابن العبری مورخ درباره ی وی می گوید : « صوفی » فاضلی جلیل القدر آگاه و نجیب و زیرک بود . همچنین جرج سارتون در کتاب خود از صوفی به عنوان بزرگترین منجم اسلام یاد می کند و می گوید : « کتاب صور الکواکب او یکی از سه شاهکار معروف ستاره شناسی مسلمین است ، که دو کتاب دیگر زیج ابن یونس و زیج الغ بیک است » .
کمتر رصدخانه ای است در جهان که کتاب مذکور زینت بخش آن کتابخانه نباشد . صوفی کتاب صور الکواکب خود را در 61 سالگی بنام عضدالدوله دیلمی نوشت و چون این پادشاه علاقه وافری به ستاره شناسی داشت و بنا به اعتراف خود افتخار شاگردی صوفی را در این زمینه داشته به نزد درباریان و دیگران ، بدان مباهات می نمود .
صوفی از طریق رصدخانه ای که در باغ این پادشاه قرار داشت توانست به مشاهده ستارگان پرداخته و آن ها را رصد نماید . او از همین جا متوجه تعدادی از ستارگان ثابت می شود که هیپارک منجم معروف متوجه آن ها نشده بود . همچنین او ستارگان فردوج را شناسایی کرده و با کمال شجاعت به اصلاح اشتباه های رصد های بطلیموس پرداخت .
او اولین منجمی بود که در تعیین قدر ستارگان تفحس کرده است . برخی از کشفیات او در باب ستاره شناسی بدین قرار است :
1-اولین سحابی در آندرومدا
2-کشف سحابی در « وول – پکولا » در صورت فلکی روباه .
3-تحقیق درباره سحابی نثره در صورت فلکی خرچنگ .
و نیز ساختن کره سماوی جالبی که اکنون در موزه قاهره نگهداری می شود .
از صوفی کتاب های زیاد دیگری نیز به یادگار مانده است که برخی از آن ها در کتابخانه ها و موزه های اروپا ، از جمله کتابخانه های پاریس ، آکسفورد ، کپنهاگ و سن پترزبورگ ، استانبول و آستان قدس رضوی در دسترس دانشمندان و منجمین است از جمله آن ها کتب زیر را می توانیم نام ببریم :
1-رساله اشکال متساوی الاضلاع
2-رساله الاجوزه فی الکواکب الثابته
3-رساله التذکر
4-رساله المطارح الشعاعات
5-رساله فی العمل به الاسطرلاب
شیلر منجم دانمارکی دو کتاب معروف صوفی را به زبان فرانسه در کپنهاگ و سن پترزبورگ انتشار داد و نیز سوتر و روسکا کتاب فی العمل الاسطرلاب را منتشر کردند .در پایان بد نیست بدانید که در کنگره ستاره شناسی که در سال 1960 در خارج برپا شد ، برای تجلیل از این دانشمند بزرگ ایرانی در نصف النهار 13 درجه جنوبی کره ماه و نه نقطه دیگر فضا بنام او ثبت گردید .