معرفی رصدخانه های جهان

[foroogh]

تو این تاپیک به معرفی چندین رصدخانه ی جهان می پردازیم.

[foroogh]

رصد خانه رادیویی آلگون کویین

نام رصدخانه‌ای در اونتاریو کانادا که شامل یک رادیو تلسکوپ با قطر 46 متر که از سال 1967 عملیاتی شده و با هدف مشاهده ستارگان و کهکشانها مورداستفاده است ویک آرایه 32 تایی ازتلسکوپ‌هایی با قطر 3 متر که برای مشاهده خورشید استفاده می شود. از تلسکوپ 46 متری در سال 1974 اولین کاوش درباره موجودات فرازمینی در طول موج 35/1 سانتی متری استفاده شد. این طول موج ناشی از مولکولهای آب در فضا است.
درحال حاضر از این تلسکوپ درتصویر برداری از باقی مانده ابرنواخترها و تعیین دقیق چرخش پالسارها استفاده می شود.

[foroogh]

رصد خانه ملی کیت پیک

رصد خانه ملی کیت پیک (kpno) در فاصله حدود 90 کیلومتری توسان آریزونا قرار دارد. رصدخانه مذکور دارای بزرگترین مجموعه لوازم رصد برای بررسی آسمان در نیمکره شمالی است. طرح تاسیس رصدخانه ای ملی در حدود 25 سال پیش ارائه و جست و جو برای محلی مناسب در سال 1334 / 1955م. آغاز شد. این مرکز در حال حاضر نوزده تلسکوپ نوری ودو تلسکوپ رادیویی در اختیار دارد. تلسکوپ بازتابی 4 متری مایال٬تلسکوپ باک(bok)با قطر 2.3 متر و بزرگترین تلسکوپ خورشیدی با دهانه 5/1 متری در صدر این نوزده تلسکوپ قرار دارد. تلسکوپ مایال بعد از تلسکوپ بازتابی 6 متری روسیه و تلسکوپ بازتابی 5 متری کوه پالومار، یکی از بزرگترین تلسکوپ ها در جهان است. آینه 2 متری هلیوسات، روی برجی در ارتفاع 31 متری از سطح زمین قرار دارد. این آینه نور خورشید را از درون محور مایل به آینه سهموی 5/1 متری که حدود 30 متر پایین تر از سطح زمین قرار دارد، می رساند. قسمتی از محور که در بالای سطح زمین قرار دارد در محفظه ای از آب سرد قرار داده شده است. فاصله بین آینه هلیوسات و آینه سهموی 153 متر است. آینه سهموی، نور خورشید را در امتداد همان محور، اما با زاویه کمی نسبت به نور ورودی عبور می دهد و آن را دوباره به سطح زمین بازمی گرداند. آن گاه آینه ای 2/1 متری پرتو نور را از آن جا به گونه ای عمودی، به اتاق رصد در زیر زمین هدایت می کند. موسسه علوم ملی با همکاری اتحادیه دانشگاههای آمریکا در تحقیقات ستاره شناسی آنرا اداره می کند.

[foroogh]

رصد خانه کک

بزرگترین تلسکوپ دو قلو جهان بر فراز کوه موناکی ( Mauna Kea ) در جزیره هاوایی قرار دارد . رصدخانه کک سامانه ای اپتیکی با دو تلسکوپ مجزا می باشد که ابعاد آینه های هر کدام از این تلسکوپ ها 10 متر می باشد . سامانه اپتیکی این دو تلسکوپ در دو حالت مجزا و با هم می توانند برای تحقیقات فضایی مورد استفاده قرار گیرند و این موضوع را می توان اوج فناوری اپتیکی در جهان معاصر نام گذاشت . در سال 1985 میلادی هاروارد بی کک ( Howard B. Keck ) تاجر موفق آمریکایی با کمک گرفتن از بنیاد پدرش ویلیام میرون کک ( W. M. Keck Foundation ) و بودجه ای 70 میلیون دلاری طرحی را شروع کرد که یک تلسکوپ 10 متری و رصدخانه ای مجهز را شامل می شد . او با تلاش های خود توانست در سال 1993 میلادی ساخت تلسکوپ کک 1 را به پایان برساند و در سال 1996میلادی کک 2 را راه اندازی کرد و هاروارد بی کک در همان سال در سن 83 سالگی در گذشت .

هر کدام از آینه های تلسکوپ های کک از 36 قسمت 6 ضلعی ساخته شده اند و در کنار هم حالتی یک دست و مقعر شکل را به خود می گیرند . در تلسکوپ های کک سیستمی به نام اپتیک فعال بکار گرفته شده است که به واسطه آن می توان تا حد قابل توجهی کیفیت تصاویر دریافتی از تلسکوپ را بالا برد . این سیستم با استفاده از فناوری های نوین موجب می شود تا اختلال های جویی که باعث اختلال در کیفیت تصاویر می شوند حذف شده و تصاویری با شفافیت فوق العاده ای در اختیار دانشمندان قرار دهد .

اداره تلسکوپ کک به عهده انجمن پژوهش های نجومی ایالت کالیفرنیا می باشد که هیئت مدیره این انجمن از دانشگاه کالیفرنیا ( University of California ) و بنیاد تکنولوژی کالیفرنیا ( Caltech ) هستند . مخارجی که تا پایان این پروژه عظیم علمی هزینه شد مبلغی بالغ بر 140 میلیون دلار بود . در سال 1996 میلادی نیز سازمان فضایی آمریکا ( NASA ) در پروژه تلسکوپ های کک مشارکت خود را شروع کرد و تا به امروز فعالیت های خوبی بین تلسکوپ کک و سازمان فضایی آمریکا بوده است .

[foroogh]

رصدخانه آپاچی پوینت

نام رصدخانه ای در ارتفاع 2780 متری از سطح دریا واقع در نیومکزیکو که کنسرسیوم اختر فیزیک چند دانشگاه آمریکایی آن را اداره می‌کند. دارای یک تلسکوپ 5/3 متری متعلق به پروژه SLOAN، یک تلسکوپ عکسبرداری دیجیتال اسمان با قطر 5/2 و دو تلسکوپ کوچکتر باشد. هدف پروژه SLOAN نقشه‌برداری سه بعدی از پهنه وسیعی از نیمکره شمالی آسمان است.

[foroogh]

رصدخانه آرسیبو

بزرگترین رادیو تلسکوپ دنیا در 12 کلیومتری شهر آرسیبو در کشور پورتوریکو. این تلسکوپ باقطر 305 متر به صورت ثابت در میان کوه‌ها و جنگل‌ها قرارداشته و مساحت آن در حدود 8 هکتار است. سطح آن از 38775 صفحه آلومینمی باابعاد یک در دومتر ساخته شده است. تأسیسات نقطه کانونی این تلسکوپ با وزن 914 تن توسط 18 عدد کابل درارتفاع 150 متری نگهداشته شده و کابلها به سه عدد ستون بتونی با ارتفاعهای 110 و 80 متری متصل هستند.

این تلسکوپ به دلیل ثابت بودن فقط توانایی دریافت امواج از سرسو و 20 درجه شمال و جنوب آنرا دارد. این تلسکوپ می تواند تمام اجرام سماوی بامیل 2- درجه تا 38+ درجه رابپوشاند. این رصدخانه در سال 1963 باهمکاری دانشگاه کرنل و دانشکده دفاعی آمریکا با هزینه حدود 8 میلیون دلار تکمیل شد. در ابتدا قرار بود که این تلسکوپ نصف زمان کاری خود را به بررسی راداری یونکره زمین و سیارات و همچنین به عنوان یک دریافت کننده امواج رادیویی نجومی بپردازد و بقیه را د رخدمت دانشکده دفاعی مثلاً برای بررسی ارتباطات نظامی، کشف و تعقیب اهداف نظامی باشد. یکی از استفاده‌های نظامی آن عبارت بود از کشف رادارهای روسیه باثبت امواج برگشتی آنها از سطح ماه!!

این رصدخانه از سال 1969 به طور کامل در اختیار دانشگاه کرنل و foundation علوم ملی آمریکا قرار گرفت. در سال 1974 باانجام تغییراتی دریافت امواج در حد سانتیمتر ممکن شده و در اولین اقدام بعد از این تغییر یک پیغام کدبندی شده 1679 بیتی شامل معرفی اعداد یک تا ده، اطلاعاتی درمورد DNA ، شکل انسان و جمعیت انسانی، شکل منظومه شمسی و اطلاعات مربوط به بشقاب آرسیبو به سمت خوشه کروی M13 در فاصله 30 هزار سال نوری ارسال شد، با این امید که این امواج به آنجا رسیده و سپس جواب آن دریافت گردد.

در سال 1974 اولین سیستم پالسار دوتایی توسط آن کشف شد، کشف این سیستم تاییدی بر تئوری نسبیت انیشتین به حساب آمده و برای دو دانشمند به نامهای Joseph H. Taylor, Russel A. Hulse جایزه نوبل فیزیک رادر سال 1993 به ارمغان آورد. در مه سال 2000 نیز از این تلسکوپ دراولین تصویر برداری از یک سیارک با نام سیارک کلوپاترا 216 استفاده شد. این سیارک نامنظم و با ابعاد 94 × 217 کیلومتر است و در سال 1880 کشف شده بود. کشف اولین سیاره حول پالسار، کشف اولین پالسار دوتایی و کشف پالسارهای با چرخش ثانیه‌ای از افتخارات آن می‌باشد. ازدیگر فعالیتهای این رصدخانه می توان به تعیین دوره چرخش سیاره تیر به اندازه 59 روز (که قبلاً تصور می شد 88 روز باشد)، تهیه نقشه راداری از زهره، کشف سیارات فراخورشیدی، پی‌گیری پروژه seti در کشف موجودات ذی شعور فرازمینی اشاره نمود. در کنار این تلسکوپ عظیم الجثه یک رادیو تلسکوپ دیگر با قطر 30 متر نیز وجود دارد. تلسکوپ آرسیبو در سال 1997 یکبار دیگر اصلاح شد. این رادیو تلسکوپ در فرنکانس‌های بین 50 MHZ و 10 GHZ (طول موج بین 6 متر و 3 سانتیمتر) کار می کند. سایت این رصدخانه:

www.naic.edu

[foroogh]

رصدخانه آرماق

این رصدخانه در سال 1790 در ایرلند شمالی تاسیس شده است. اولین تلسکوپ این رصدخانه یک تلسکوپ شکستی باقطر 5/2 اینچ بوده است که در سال 1986 تعمیر شده است. دکتر Romney Robinson از سال 1823 تا1882 مدیر رصدخانه بود و توانست مشخصات دقیق 5345 ستاره را ثبت نماید. در سال 1885 یک تلسکوپ شکستی باقطر ده اینچ به امکانات آن رصدخانه افزوده شده است. تهیه فهرست سحابی وخوشه‌های ستاره ای با اسم فهرست جدیدعمومی NGC با همکاری دکتر Dreyer از مهمترین فعالیتهای این رصدخانه در قرن نوزدهم می باشد. در حال حاضر این مجموعه با کمکهای مالی دانشکده آموزشی ایرلند و دفتر تحقیقات ستاره شناسی و فیزیک ذرات انگلستان باهدف عمومی کردن علم ستاره شناسی فعالیت می کند.

سایت این رصدخانه:

http://www.Star.arm.ac.uv

[foroogh]

رصدخانه آن آربور

رصد خانه دانشگاه میشیگان که در سال 1853 تاسیس شده و دارای یک دایره نصف‌النهاری، دو تلسکوپ شکستی با قطرهای 25 و 31 سانتیمتر و دو تلسکوپ بازتابی با قطرهای 38 و 96 سانتیمتر می‌باشد.

سایت این رصد خانه:

http://www.detroitobservatory.umich.edu

[foroogh]

رصدخانه ابوریحان بیرونی

رصدخانه ابوريحان بيروني توسط آقاي دكتر يوسف ثبوتي و با همكاري آقاي دكتر فرانسيس گانين (ادوارد) در سال 1356 راه اندازي و تأسيس شد و فعاليتهاي اين مركز كم و بيش در طول 25 سال گذشته ادامه داشته است. از جمله اهداف اين مركز تحقيقاتي ميتوان انجام تحقيقات و رصدهاي حرفه اي در زمينه نجوم و اختر فيزيك ذكر كرد. در اين مركز فعاليتهاي ديگر همچون آموزش وتعليم دانشجويان، ترويج و اشاعه دانش نجوم و... در كنار اهداف فوق صورت گيرد.

این رصدخانه در برگیرنده تلسکوپ بازتابی به قطر 51 سانتی متر و همچنین مجهز به دستگاه نورسنج و کامپیوتر است. از زمان تاسیس این رصدخانه تا به حال محققین داخلی و خارجی از آن استفاده کرده اند و داده های مختلفی بخصوص در مورد ستارگان دو تایی گرفتی به دست آورده اند.

تنها مركزي كه ميتوان از لحاظ امكانات و توانايي با اين مركز رصدخانه‎اي مقايسه كرد، رصدخانه خواجه نصيرالدين طوسي دانشگاه تبريز مي‎باشد. علاوه بر اين در دانشگاههاي مشهد و زنجان نيز رصدخانه هاي كوچكتري وجود دارند. رصدخانه ابوريحان بيروني و دانشگاه شيراز فعالترين مركز رصدخانه اي كشور و نخستين رصدخانه پس از رصدخانه مراغه (قرن هشتم هجري) است كه در ايران تأسيس شد و تاكنون در ميان رصدخانه هاي فعال و حرفه اي جايگاه نخست را در زمينه تحقيقات و رصدهاي نجومي به خود اختصاص داده است. رصدخانه ابوريحان در كوههاي واقع در كوي ارم دانشگاه شيراز واقع شده و در حال حاضر با 4 نفر عضو- رئيس مركز، يك كارشناس، يك تكنسين و يك نگهبان - به كار خود ادامه ميدهد. تقريباً هميشه دانشجويان دكترا، كارشناسي ارشد و كارشناسي نيز در اين رصدخانه در حال فعاليت حرفه اي ميباشند وبرخي از دانشجويان تحصيلات تكميلي ساير دانشگاهها (مشهد، اصفهان و...) داده‎هاي مورد لزوم خود را از اين رصدخانه بدست ميآورند. در ضمن رصدخانه در تعيين اوقات شرعي و رؤيت هلال ماه در رمضان و نظاير آن فعاليت ديرينه داشته است. اين واحد تحت نظر دانشكده علوم اداره شده و هزينه هاي آن را معاونت پژوهشي دانشگاه ميپردازد.

[foroogh]

رصدخانه اخترفیزیکی آباستومانی
این رصد خانه در سال 1932 در جنوب غربی جمهوری گرجستان در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا ساخته شده است. مهمترین تلسکوپهای این رصد خانه عبارتند از یک تلسکوپ ریتچی کریتن (RC) با قطر 125 سانتی متر و یک تلسکوپ 70 سانتی متری MENISCUS

مهمترین اهداف این رصد خانه عبارتند از: مطالعه اختر فیزیک تپنده ها و قرص های بر افزایشی، طیف سنجی منشوری Objective، تغییرات هسته کهکشانهای فعال و....