+- تالار گفتگو ستاره‌شناسان (https://www.astrotalk.ir)
+-- انجمن: ابزارهای ستاره شناسی (https://www.astrotalk.ir/forumdisplay.php?fid=5)
+--- انجمن: تلسکوپ (https://www.astrotalk.ir/forumdisplay.php?fid=36)
+--- موضوع: پیشینه تلسکوپ (/showthread.php?tid=1953)
پیشینه تلسکوپ - amirali_night sky - 07-25-2011
اولین مدارک استفاده از تلسکوپ مربوط به تلسکوپ شکستی است که در سال1608درهلند پدیدار شد پیشرفت ان به3نفرنسبت داده میشود:لیپرشی و زاخاریاس جانسن که در میدل بارگ عینک ساز بود وجاکوب میتیوس ازشهر الکمار.گالیله درسالهای بعد اصلاحات بزرگی روی این طرح انجام داد این پدیده که در اینه میتواند به جای عدسی مورد استفاده گیرد محصول تحقیقی بود که مدت کمی پس از اختراع تلسکوپ شکستی انجام شد.استفاده از اینه‌های سهمی گون باعث وجود مزایای:کاهش اصولی خطای کروی و عدم وجود خطای رنگی شد که تعداد زیادی طرح پیشنهادی وچندین تلاش برای ساخت اینه بازتابی را در پی داشت.درسال 1668 ایزاک نیوتن اولین تلسکوپ بازتابی کاربردی را ساخت که بعدها تلسکوپ بازتابی نیوتنی نام گرفت. اختراع عدسی بی رنگ در سال 1733خطای رنگی را اندکی تصحیح کرد.امروزه توانایی ساخت عدسی‌های ساده کوتاهترنقش مهمی در تلسکوپهای شکستی دارد.تلسکوپ بازتابی اگرچه توسط مشکلات رنگی موجود در شکستهای نور محدود نمیشود اما بر اثر تیرگی سریع دچار اختلال میشوند که این مشکل با استفاده از اینه‌های فلزی که در طب کاربرد داشتند حل شد ومشکل سبک سازی اینه‌های فلزی نیز باساخت اینه‌های شیشه ای نقره اندود درسال 1857و اینه‌های اندود شده توسط الومینیوم درسال 1932 حل شد. حداکثر اندازه فیزیکی برای تلسکوپهای شکستی درحدود1متر(40)اینچ است.اکثریت قریب اتفاق تلسکوپهای ساخته شده در قرن بیستم ازنوع بازتابی بودند بزرگترین تلسکوپهای بازتابی در حال کار بزرگتر از 10 متر(33فوت)است قرن بیستم همچنین پیشرفت در ساخت تلسکوپهای فعال در طیف بزرگ از طول موجها(از امواج رادیویی تا امواج گاما)را نشان میدهد.اولین تلسکوپ رادیویی هدفمند نیز در سال 1937 وارد عملیات ساخت شد.سپس پیشرفت شگرفی در تنوع مجموعه ابزار نجومی انجام شد.
یک تلسکوپ انکساری ۵۰ سانتی متری در رصدخانه نایس.ساخت دوربین را اولین بار به یک عینک ساز هلندی بنام هانس لیپرشی نسبت می‌دهند. وی با کنار هم گذاشتن چند عدسی توانسته بود وسیله‌ای بسازد که اجسام دور را بزرگ تر نشان دهد.
اما بدون شک اولین مخترع تلسکوپ شکستی نجومی را گالیله می‌دانیم. او بود که برای اولین بار با استفاده از دو عدسی که خود ساخته بود توانست آسمان را رصد کند و به بررسی ماه، اقمار مشتری، و سایر اجرام آسمانی بپردازد. بزرگنمایی اولین تلسکوپ گالیله حدود ۳ برابر بود ولی بعدها توانست تلسکوپی با بزرگنمایی ۳۰ برابر نیز بسازد. با این وجود تلسکوپهای گالیله کیفیت بالایی نداشتند و دلیل آن مشکل بودن ساخت عدسی و همچنین وجود شیشه‌های نامرغوب بود.
در حدود سال‌های ۱۶۷۰ میلادی اسحاق نیوتون دانشمند انگلیسی توانست سیستم نوری جدیدی را پایه ریزی کند که بعدها تلسکوپ بازتابی یا نیوتونی نام گرفت. وسیله او از یک آینه مقعر و یک آینه تخت تشکیل می‌شد که در یک لوله قرار گرفته بودند. آینه تلسکوپ نیوتون از فلز ساخته شده بود و قطری در حدود ۵ سانتی متر داشت بهمین دلیل تصاویری که ایجاد می‌کرد بسیار مبهم بودند.
حدود ۴ سال بعد از اختراع نیوتون فردی بنام جویلام کسگرین طرح جدیدی را برای تلسکوپ نیوتون ارائه کرد. در این طرح نور بازتاب شده از آینه مقعر بجای بازتاب از آینه تخت بوسیله یک آینه محدب به پشت لوله ارسال میشود. مهمترین مزیت این طرح کوتاه تر شدن طول لوله تلسکوپ در حدود نصف طول اولیه بود و این امر برای تلسکوپهای غول پیکر امروزی بسیار اهمیت می‌یابد. با این وجود طرح کسگرین مورد استقبال قرار نگرفت و سال‌ها بعد دانشمندان به اهمیت آن پی بردند.
پس از حدود دو قرن روند ارتقا و بهبود کیفیت نوری تلسکوپها ادامه یافت تا اینکه در سال ۱۹۳۰ عینک سازی بنام برنارد اشمیت وسیله جدیدی اختراع کرد. در این طرح از یک تیغه شیشه‌ای مخصوص استفاده می‌شد که بر سر تلسکوپهای بازتابی قرار می‌گرفت و ابیراهی کروی را از بین می‌برد و دیگر احتیاجی به ساخت آینه‌های سهموی نبود. علاوه بر این‌ها این نوع تلسکوپها میدان دید بسیار بالایی داشتند و اگر با سیستم کسگرین مخلوط می‌شدند تلسکوپی بدست می‌آمد که از هر جهت بر سایر تلسکوپها برتری داشت. امروزه بسیاری از منجمان نیمه آماتور از این تلسکوپها استفاده می‌کنند.
پس این اختراعات تلسکوپها روزبه روز پیشرفت کردند و از کیفیت بهتری برخوردار شدند. کم کم امکانات بیشتری به تلسکوپها اضافه شد و کارخانجات ساخت ابزار آلات نجومی پا به عرصه حیات نهادند. از این میان می‌توان کارخانجات Meade و Celestron آمریکایی، Tal روسی و Vixen ژاپنی را نام برد که امروزه بین منجمان آماتور و حرفه‌ای شهرت خاصی کسب کرده‌اند. با وجود این حرف‌ها هنوز هم بسیاری از ستاره شناسان تلسکوپشان را خودشان می‌سازند. رصد اجرام آسمانی از درون تلسکوپی که خود شخص آن را ساخته‌است صفای خاصی دارد!
ستاره شناس چینی در سال ۱۶۷۵ میلادی با مدل کره سماوی و اسطرلاباغلب گالیله را نخستین کسی می‌دانند که از تلسکوپ برای مشاهدات نجومی بهره گرفت. تا آن زمان شناخت بشر از آسمان محدود به قوه بینایی بود و ابزاری برای مشاهده آسمان وجود نداشت. اخترشناسانی چون گالیله و کپلر به کمک تلسکوپ دامنه آگاهی بشر از هستی را وسعت بخشیدند. این منجمان با بهره گیری از تلسکوپ، بر باورهای باطل بشر درباره مرکزیت زمین در کائنات، خط بطلان کشیدند.
تلسکوپ در سده ۱۸ میلادی برای ستاره‌شناسان به ابزاری غیر قابل چشم پوشی بدل شده بود. با پیشرفت فن تراش عدسی‌ها و دانش اپتیک، تلسکوپهای بزرگتر و بهتر در رصد خانه‌ها نصب شد. حال آدمی سیارات و ستارگانی را می‌دید که پیش از اختراع تلسکوپ از وجود آنها بی خبر بود. او به یاری تلسکوپ پی برد جهان بزرگتر از پندارهایش است.
با افزایش بزرگنمایی و وضوح تصاویر تلسکوپها، دامنه شناخت بشر از دنیای پیرامونش، بزرگ و بزرگتر شد. با این حال در آغاز سده بیستم، اغلب ستاره شناسان اعتقاد داشتند که، جهان فقط از یک کهکشان تشکیل شده‌است که همان راه شیری است که منظومه خورشیدی از اجزای آن است.
در سال ۱۹۲۴ ادوین هابل، ستاره شناس آمریکایی با استفاده از تلسکوپ ۱۰۰ اینچی خود کهکشانهای بسیاری، خارج از کهکشان راه شیری، رصد کرد. وی مشاهده کرد که کهشکانها در حال دور شدن از یکدیگر هستند. پس جهان در حال گسترش است. کشف وی بار دیگر مرزهای شناخت هستی را فروریخت و در پی آن نظریه انفجار بزرگ مطرح شد که تاکنون بهترین پاسخ به دورشدن کهکشانهاست.
اخترشناسان برای مشاهده بهتر آسمان، تلسکوپها را در کوهستانها و نواحی عاری از گرد و غبار و نور شهرها، نصب می‌کنند با این وجود برای رصد آسمان، در بند شرایط جوی هستند.