تالار گفتگو ستاره‌شناسان

ستارگان متغیر
کشف ستارگانی در ابر ماژلانی کوچک که روشنایی آنها در فواصل زمانی منظم تغییر میکند،فصل جدیدی در فهم آدمی از ستارگان متغیر سراسر عالم گشود.
بین دوره تغییر یک متغیر و روشنایی واقعی آن رابطه مستقیم بر قرار است.
انواع متغیر ها:
1-متغیر های قیفاووسی 2-متغیر های RR شلیاغی3-متغیر های نامنظم4-متغیر های شبه قیفاووسی5- متغیر های Tثوری6-متغیر های wسنبله ای7-نیمه منظم8-متغیر های بلند دوره

1-متغیر های قیفاووسی
می توان گفت که متغیر های قیفاووسی مهم ترین ستارگان تپنده ای هستند که تغییر پذیری زیاد و واضح تری را نشان می دهند.آنها نام خود را از ستاره دلتا قیفاووس گرفته اند،رده ای از اجرام آسمانی را در بر میگیرند که در نوار ناپایداری نمودار رنگ-قدر،بالاتر از قدر مطلق حدود1- است.اکثریت ستارگانی که در این بخش یافت می شوند متغیر های قیفاووسی هستند از این رو هر ستاره به اندازه کافی پر جرم است که در بخش نورانی نمودار رنگ-قدر جای می گیرد.سر انجام از نوار ناپایداری گذر خواهد کرد و دست کم در دوره ای کوتاه پس از رشته اصلی،به متغیر قیفاووسی تبدیل می شود.به موازات تغییر نورانی قیفاووسی،سرعت شعاعی آن نیز در طول چرخه و درست در دوره تناوب تغییر می کند.
هنگامی که ستاره اندازه متوسطی دارد،سرعتش حد اکثر است و هنگامی که اندازه ستاره ماکزیمم یا مینیمم است سرعت به صفر می رسد .هنگامی که ستاره منقبض می شود انتقال به طرف قرمز زیاد ان حاکی از این است که قسمت اعظم سطح ستاره که از زمین دیده می شود،در حال دور شدن است.با رسیدن ستاره به اندازه مینیمم انتقال به طرف قرمز در آن دیده نمی شودزیرا در چنین نقطه ای،حرکت جوّ ستاره نسبت به مرکز آن متوقف می شود.در این موضع ستاره به نورانیت مینیمم نزدیک می شود،پس از این حالت ستاره انبساط خود را آغاز می کند و انتقال به طرف آبی از خود نشان میدهد.
سر انجام گرانش انبساط را متوقف می سازد و این در حالتی است که ستاره، به اندازه و نورانیت ماکزیمم خود رسیده است.دوباره در این نقطه،سرعت ستاره نسبت به مرکز آن صفر می شود و دیگر انتقالی حاکی از سرعت شعاعی ستاره به چشم نمی خورد.به مواضات انقباض مجدد ستاره،انتقال به طرف قرمز و کاهش نورانیت ظاهر شده و چرخه تکرار می شود.
جالب است بگویم،یک ستاره آشنا نیز نمونه ای از یک متغیر قیفاووسی است،ستاره قطبی یا ستاره شمال .اما تغییر آن اندک است که با چشم غیر مصلح محسوس نیست.در صورتی که تغییرات دلتا قیفاووس با دوربین های دوچشمی آشکار است.

متغیر RR شلیاقی
گونه ای دیگر از ستارگان متغیر که حتی از متغیر های قیفاووسی نیز فراوانتر هستند،اجرام کم نور با دوره تناوب کوتاه تری به نام متغیر های RR شلیاقی هستند.نخستین نمونه از این ستارگان ،ستاره RR در صورت فلکی شلیاق است.و نامگذاری نمونه های دیگر نیز بر این مبنا صورت گرفت.
منحنی نور و سرعت این اجرام به منحنی نور و سرعت متغیر های قیفاووسی شبیه است.اما زمان تناوب آنها تنها کسری از یک روز،و در گستره حدود 3/0 تا9/0 روز است.در حالی که متغیر های قیفاووسی معمولاًدر ناحیه ستارگان جوان بیشتر یافت می شوندو عمرشان تنها چند میلیون تاچند صد میلیون سال است.اما متغیر های شلیاقی وجود دارند که عمرشان چندین میلیارد سال است.نورانیت تمام متغیر های RR شلیاقی تقریباًیکسان است.والتر باده، از رصد خانه ویلسون و پالومار،با قبول این فرض که درجه بندی رابطه ی روشنایی-دوره درست است،در صدد جستوجوی ستارگان متغیر در کهکشان امرةالمسلسله بر آمد.او توانست از نوعی قیفاووسیان در این کهکشان،از جمله آنها که دوره یک روزه داشتند عکس بگیرد.اما نتوانست ستاره ای از نوعRR شلیاقی بیابد،حتی اگر چنین ستاره ای قدری برابر با قدر قیفاووسی یک روزه داشته باشد.با بررسی های بیشتر روشن شد که دونوع متغیر قیفاووسی وجود دارد:قیفاووسی های نوعI- که در قرص کهکشان مارپیچی،شبیه کهکشان خودمان، یافت می شوندو قیفاووسی های نوع-II که در هسته و هاله های کهکشان مارپیچی و در خوشه های کروی که کهکشان را احاطه کرده اندیافت می شوند.

-متغیر های نامنظم
ستارگان متغیر هم از لحاظ دوره و هم از لحاظ دامنه تغییر ممکن است نامنظم باشند مثلاًتغییرات نور ستاره میرا از صورت فلکی قیطس،قدر آن در ماکزیمم بین3تا5 و دوره مینیمم بین 3تا10 است.دوره آن در حدود 330 روزاست،اما این امر بدان معنا نیست که این دوره قابل پیش بینی باشد.و این اطلاعات در یک دوره بدست آمده اند.
میرا یک ستاره نوع M با گستره دمای سطحی بین 2000تا2600 کلوین است.چنین تغیری در دما ممکن است حداکثر یک افزایش سه برابر در برونداد نور آن ایجاد کند.در این صورت،عامل دیگر،تغییر اندازه آن است.قطر میرا قیطس تقریباً300 برابر خورشید است،اما به هنگام تپش قطر آن 20%،تا360برابر قطر خورشید افزایش می یابد که سبب افزایش 50%در مساحت سطح آن می شود.با همه اینها هم تغییر دما و هم تغییر ابعاد هنوز نمی تواند توضیحی برای تغییر کلی در بروندادنور این ستاره باشد.گفته میشود که جوّ این ستاره نیز دستخوش تغییرات شدیدی می شود.
ابط الجوزا،ستاره زیبای آسمان شب،متغیر نامنظم دیگری است که در یک دوره 5تا6ساله یک قدر تغییر می کند و قطر آن از 500تا750برابر خورشید منبسط می شود.
4-شبه قیفاووسی
در سالهای دهه 1950 کشف شد که برخی از ستارگان متغیری که پیشتر قیفاووسی تلقی میشدند،درواقع اجسام بسیار متفاوتی هستند.آنها به عنوان اجسامی که تفاوتهای مشخص و مسلمی از قیفاووسی های معمولی داشتند ،تشخیص داده شدند.این اجسام منحنیهای نورتقریباً غیر عادی و توزیع دوره تناوب متفاوتی نشان میدادند.اما در سال 1952 بود که کشف شد آنها اجرام ذاتاًمتفاوتی هستند،یعنی به جای آنکه به یک جمعیت ستاره ای جوان متعلق باشنداز آن جمعیت های ستاره ای پیر هستندورابطه دوره تناوب-درخشندگی کاملاًمتفاوتی دارند.این ستارگان را بر مبنای یک نمونه ی نورانی که در صورت فلکی سنبله یافت شده بود ، متغیر های w سنبله ای ونیز بر مبنای نمونه ای دیگر در صورت فلکی ثور،متغیر های Rv ثوری نامیدند.
رده w سنبله ای،نمونه هایی با دوره تناوب کوتاه تر و رده Rv ثوری،نمونه هایی با دوره تناوب بلند تر متغیر های شبه قیفاووسی را در بر میگیرند.

مطلب جالبی بود

خلیی ممنون از مطلب مفیدتون

پیروز باشید

خیلی ممنون پرستو خانوم جالب بود. و مثل همیشه جامع.
کسی تجربه ای از رصد متغیرها داره؟ من که هیچی :?
یا مثلا یه کار محاسباتی کرده باشه؟

من محاسبات استهلال رو به عهده داشتم قبلن ولی فکر نکنم جز محاسبات حساب بشه

پیروز باشید

میشه یه کم بیشتر توضیح بدید؟
محاسبات استهلال دقیقا چه کاریه؟

اگه بخوام به زبان ساده بگم ارتفاع و سمت خورشید (غروب) و طلوع ماه و ارتفاع و سمتش رو تبدیل به واحدهای دوربین دوچشمی میکنیم و لحظه به لحظه زاویه بندی اش رو انجام میدیم (من زاویه بند هم بودم ) البته تبدیل این واحد هارو به کمک تئودولیت انجام میدیم

یپروز باشید

AloneAstronomer نوشته: اگه بخوام به زبان ساده بگم ارتفاع و سمت خورشید (غروب) و طلوع ماه و ارتفاع و سمتش رو تبدیل به واحدهای دوربین دوچشمی میکنیم و لحظه به لحظه زاویه بندی اش رو انجام میدیم (من زاویه بند هم بودم ) البته تبدیل این واحد هارو به کمک تئودولیت انجام میدیم

ببخشید من متوجه نشدم :?
بعدش تئودولیت چیه؟