تالار گفتگو ستاره‌شناسان

غول سرخ Gaint star

وقتی که ستاره ای منبع سوخت هیدروژن هسته اش را به پایان برد بسته به جرمش به غول یا ابرغول تبدیل می شود.
بعد از اتمام هیدروژن هسته ,همجوشی هیدروژن برای تولید هلیوم متوقف می شود وهسته شروع به انقباض می کند .با انقباض هسته انرژی آزاد می شود واین انرژی موجب شروع واکنش در هیدروژن لایه های بالایی می شود .بنابراین واکنشهای هسته ای از مرکز به لایه های بالاتر منتقل می شود به دنبال آن لایه های بیرونی ترهیدروژنی انرژی را جذب کرده ومتورم می شوند(در نظر داشته باشیدکه این انرژی به سمت لایه های زیرین وهسته کشیده نمی شود بلکه تمایل آن به رسیدن به مناطق سرد بیرونی تر است) در این مرحله ستاره از رشته اصلی جدا شده و وارد مرحله زیر غولی وسپس مرحله غولی ودر صورت پرجرم بودن وارد فاز ابرغولی میشود .
دمای متوسط غولها بین 2000 تا 4000 درجه کلوین شده ورنگ شان نیز به قرمزی می گراید.این ستاره هااز رده طیفی M یا K بوده ودر منطقه بالا سمت راست در نمودار هرتسپرونگ راسل قرار دارند.
همانطور که از نمودار آشکار است با گذشت زمان دمای این ستاره ها تقریبا ثایت مانده ولی درخشندگی شان افزایش می یابد.این نشان دهنده افزایش انرژی برونداد آنهاست .با توجه به اینکه دمای نسبتا ثابتی دارند افزایش انرژی برونداد نشان دهنده این است که مساحتشان و در واقع قطرشان در این مرحله باید زیاد شود(و غول شوند).
قطر این ستاره ها بین ده تا هزار برابر خورشید است.اگر جرم ستاره اولیه از 8 برابر جرم خورشید کمتر باشد به یک غول واگر از 8برابر جرم خورشید سنگین تر باشد به یک ابرغول تبدیل خواهد شد.عمر یک غول یا ابرغول درحدود یکدهم عمر آن در حالت گذران رشته اصلی می باشد.غولها از ستاره هم دمای خود دررشته اصلی بسیاردرخشنده ترند. این ستاره ها معمولا"متغییر بوده(در این مرحله با نام متغییرهای قیفاووسی شناخته می شوند) ولایه های سطحی آنها دارای تپش می باشد.بدلیل قطر زیاد آنها نیروی گرانش در لایه های سطحی آن کم شده ومعمولا" به شکل باد ستاره ای مواد از آن فرار کرده و سحابی سیاره ای تشکیل می دهند.
خورشید خودمان بعد از تبدیل شدن به غول سرخ با اندازه حدود 60 درجه وبا رنگ قرمز تیره در آسمان دیده خواهد شد.ستاره سماک رامح والدبران دو نمونه از ستاره های گونه غول سرخ هستند.
ماهواره ستاره شناسی مادون قرمز IRIS تاکنون تعداد زیادی غول قرمز کشف کرده که درون پوسته ای از گاز وغبار قرار دارند این ستاره ها بادمای چندصد درجه تنها در امواج مادون قرمز قابل کشف هستند.

غول آبی Blue giant

ستاره هایی پرجرم از رده طیفی O یا B که معمولا" درخشندگی آنها در حدود 10000 برابر خورشید ودمای سطحی آنها در حدود 30000 درجه کلوین است.طی مرحله تکامل ستاره ای محتوای هیدروژن هسته شان به اتمام رسیده ، از نوار رشته اصلی جدا شده اند.این ستاره ها طی تحول ستاره ای ،سرد و بزرگ شده وبه ستاره ای غول سرخ تبدیل خواهند شد.

این ستارگان در نمودار هرتسپرونگ راسل در گوشه چپ بالای نمودار قرار دارند.در گوشه دیگر در سمت راست، پایین نمودار ،ستاره های کوتوله قرمز قرار دارند.

با توجه به دمای بالایشان، در ناحیه ماوراءبنفش طیف هم دارای تابش قابل توجه هستند.

تاکنون تعداد زیادی از این اجرام در انجمنهای ستاره ای OB یافت شده اند.عمر این ستارگان کوتاه ودر حد چند ده تا چند صد میلیون سال است.امکان انفجار این ستارگان به شکل ابرنواختر در آینده های نه چندان دور وجود دارد.گفتنی است ستارگان خیلی بزرگ تر غولهای آبی،ابرغولهای آبی نامیده می شوند. ستاره رجل در صورت فلکی جبار بعنوان یکی از بزرگترین ستارگان قابل مشاهده یک ابرغول آبی است.ابرغولهای آبی بدلیل سوزاندن سوت هسته ای خود با تمام توان دارای عمر کمی در حد چند صد میلیون سال هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به آدرس زیر مراجعه نمایید:

Blue giant - Wikipedia, the free encyclopedia

فهرستهای ستاره شناسی Astronomical catalogue

جداولی که دربرگیرنده اطلاعات ستارگان وبقیه اجرام آسمانی می باشند.این اطلاعات شامل مختصات کروی, قدر, رده طیفی, نوع وسایر موارد مشابه می باشد.فهرستهای مختلف از طریق محتویات ,وسایل مورد استفاده رصدی وغیره شناسایی ونام گذاری می شوند.فهرست المجسط بطلمیوس که بادقت یک درجه مختصات حدود هزار ستاره را شامل می شود تا فهرستهای جدید که شامل اطلاعات چند صد میلیون ستاره وجرم سماوی می شوند.لیست کاملی از فهرستهای مورد استفاده در آدرس زیر مربوط به اتحادیه بین المللی ستاره شناسی آمده است.
VizieR archives
برای دیدن لیستی از فهرستهای ستاره شناسی به سایت های زیر مراجعه نمایید

http://www.skylab.com.au/astronomical_catalogues.html

Index of /W3Browse/star-catalog

نمودار هرتسپرونگ - راسل Hertzsprung-Russell diagram

[ATTACH=CONFIG]2021[/ATTACH]

نموداری از رنگ ٬دما یا رده طیفی ستارگان برحسب درخشندگی یا قدر مطلق آنها.اگر تک تک ستارگان آسمان را با توجه به این پارامترها در نمودار جای دهیم می توانیم به روابط جالبی پی ببریم.برای اولین بار هنری نوریس راسل و اینار هرتسپرونگ بطور مستقل در سال 1913 به ترسیم این نمودار پرداختند.در این نمودار ستارگان رشته اصلی به صورت نواری پهن وقطری بیشتر خودنمایی می کنند.این نوار از ستارگان روشن آبی تا ستارگان قرمز کم فروغ تشکیل شده ومحل قرار گیری ستارگانی است که در مرحله هیدروژن سوزی در هسته اشان هستند در این نمودار شاخه ای به نام منطقه غول هم وجود دارد که محل قرار گیری ستارگان غول است.
در این نمودار مناطق پراکنده دیگری هم وجود دارد: منطقه ای که توسط ابرغولها اشغال شده است( در بالای ناحیه غول) ومنطقه ای که توسط کوتوله های سفید اشغال شده است(زیر نوار ستارگان رشته اصلی).
از آنجایی که مقدار درخشندگی، رنگ و اندازه ستارگان در طول عمرشان تغییر می*کند جایشان هم بر روی این نمودار نیز تغییر خواهد کرد. از همین رو دانستن جای یک ستاره روی نمودار هرتسپرونگ- راسل به منجمان کمک می*کند که تحول آن را در باقی عمر حدس بزنند.
یک ستاره بعد از تولد در میان یک سحابی زندگی خود را با توجه به جرمش از نقطه ای در نوار رشته اصلی شروع می کند.بیشتر عمر خود را در همین مرحله می گذراند وسپس مسیر خود را به سمت قسمت بالای نمودار سمت راست(به همراه مقداری ناپایداری به صورت تبدیل شدن به ستاره ای متغییر) آغاز می کند در این مرحله مانند یک غول یا ابرغول مدتی از عمر خود را می گذراند.همین طور که از نمودار پایینی پیداست باتوجه به اینکه مقداری به سمت راست منحرف شده دمای آن کاهش می یابد واز آنجاییکه مقداری به سمت بالا رفته درخشندگی آن افزایش می یابد(همان چیزی که از غولها یا ابرغولها انتظار داریم).بعد از مدتی نوسان وبزرگ وکوچک شدن حرکت افقی خود به سمت چپ را آغاز می کند.در این مرحله بدون تغییر درخشندگی دمای سطحی اش افزایش می یابد(با توجه به اینکه به سمت چپ حرکت کرده است) واین تنها در صورتی امکانپذیر است که اندازه اش کوچک تر شود.بنابراین شروع به انقباض می کند.بعد از مدتی حرکت رو به پایین خود را شروع می کند.معنای این حرکت رو به پایین این است که درخشندگی اش کاهش می یابد وبا توجه به اینکه اندازه اش هم کوچکتر شده متوجه می شویم که دوران افول خود را آغاز کرده وبه مراحل پایانی عمر خود نزدیک شده است.در این جا ستاره به یک کوتوله سفید تبدیل شده است.گفتنی است هرچه جرم ستاره بیشتر باشد این مراحل را سریعتر طی می کند.
بنابراین از این نمودار برای تحقیق درباره چگونگی تکامل ستاره ها استفاده می شود.

[ATTACH=CONFIG]2022[/ATTACH]

برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به سایت زیر مراجعه نمایید:
Hertzsprung–Russell diagram - Wikipedia, the free encyclopedia

ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ

ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ، ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﻜﺮ ﺑﻨﺪﻱ
ﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺮﺍﻡ ﺭﻭﻱ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ، ﮔﺎﻫﻲ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮ
ﻋﻜﺲ.
ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ: ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺩﺭ ﺧﻄﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻲ ﺍﻓﺘﺪ
ﻛﻪ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺳﺖ
1- ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﺳﻔﻠﻲ (ﺩﺍﺧﻠﻲ) 2- ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﻋﻠﻴﺎ(ﺧﺎﺭﺟﻲ)
ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﺳﻔﻠﻲ: ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﺩﺍﺧﻠﻲ (ﻋﻄﺎﺭﺩ ﻭ ﺯﻫﺮﻩ) ﺑﻴﻦ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺧﻂ
ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺳﻔﻠﻲ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﭘﺪﻳﺪﻩ
ﻋﺒﻮﺭ ﻳﺎ ﮔﺬﺭ ﺭﺥ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ.
[ATTACH=CONFIG]2024[/ATTACH][ATTACH=CONFIG]2025[/ATTACH]
ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﻋﻠﻴﺎ: ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺭﻩ(ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎﺭﺟﻲ) ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻱ ﺑﺎ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻫﻢ ﺧﻂ ﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﻴﺮﺩ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﻋﻠﻴﺎ ﺭﺥ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ.
ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ: ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﺑﻴﺮﻭﻧﻲ ﺑﺎ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﺁﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺭﺥ ﻣﻲ
ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺻﺪ ﺳﻴﺎﺭﻩ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﻮﻝ ﺷﺐ ﺩﺭ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ
ﺭﻭﺋﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ
ﻣ

کشیدگی

فاصله ظاهری سیارات نسبت به خورشید از نگاه ناظر زمینی کشیدگی نام دارد.

هنگام مقارنه سیارات با خورشید گرفتگی زاویه کشیدگی صفر است و هنگام مقابله سیارات بیرونی زاویه کشیدگی 180 درجه است.

کشیدگی بیشتر برای سیارات داخلی منظومه شمسی به کار گرفته میشود.این سیارات به دلیل اینکه در مدار کوتاه تری نسبت به زمین قرار دارند همیشه در نزدیکی خورشید قرار دارند و هیچگاه طول شرقی غربی آسمان طی نمیکنند.

این سیارات در چرخش خود به دور خورشید گاهی به نقطه ای از آسمان میرسند که بالاترین حد کشیدگی نام دارد و بالاتر از آن هرگز دیده نخواهند شد و سپس دوباره به خورشید نزدیک میشوند.

اگر زمین را راس یک زاویه در نظر بگیریم خورشید و سیاره داخلی این زاویه را تشکیل میدهند.در مورد عطارد بیشترین حد کشیدگی حدود 28 تا 29 درجه است و در مورد سیاره زهره بیشترین حد کشیدگی در حدود 47 درجه میباشد.

این سیارات در هنگام بیشترین کشیدگی در بهترین حالت رصدی نیز قرار میگیرند و بیشترین ارتفاع از افق را دارند.این سیارات به همین دلیل همیشه یا در آسمان صبحگاهی و یا در آسمان شامگاهی قابل رویت هستند.

بسته به اینکه در شرق یا غرب خورشید باشند کشیدگی غربی و کشیدگی شرقی روی میدهد.

تربیع

تربیع نیز در واقع نوعی کشیدگی است.

هرگاه سیارات منظومه شمسی از هنگام مقارنه با خورشید تا هنگام مقارنه بعدی زاویه ی نود درجه با خورشید بسازند هنگام تربیع سیاره است.

در واقع سیاره در مسیر حرکت خود از هنگام مقارنه با خورشید تا مقارنه بعدی ابتدا به تربیع غربی و سپس مقابله و پس از آن به تربیع شرقی میرسد.در این مسیر ابتدا یک چهارم آسمان (تربیع غربی)و سپس نیمی از آسمان (مقابله)و سپس سه چهارم آسمان (تربیع شرقی)را طی میکند.

قمر زمین نیز, در حرکت ماهانه خود, دوبار به تربیع میرسد که کمی با تربیع سیارات متفاوت است.در تربیع ماه ,هنگامی که نیمی از ماه روشن و نیمی دیگر آن تاریک باشد تربیع روی داده است لیکن دقیقا در این حالت زاویه 90 درجه با خورشید ایجاد نمیکند و مقداری از نود درجه کمتر است.ولی سیارات هنگام تربیع دقیقا زاویه نود درجه ایجاد میکنند.(ماه در هنگام تربیع حدود 89/51 درجه کشیدگی دارد)

در هنگام کشیدگی, سیارات نسبت به خورشید موقعیت غربی یا شرقی پیدا میکردند.

در تربیع نیز, سیارات نسبت به خورشید در حالت تربیع شرقی یا غربی قرار میگیرند.








منبع :نقشه آسمان تاریک ایران - صفحه نخست

انتقال به سرخ یا سرخگَرایی (به انگلیسی: Redshift)
پدیده ای است که در آن نور گسیل شده از یک جرم (امواج مرئی، فرابنفش، اشعه ایکس، اشعه گاما و...) به سمت طول موج قرمز در انتهای طیف می رود.

یعنی نوری که توسط طیف سنج ثبت می شود طول موجی بلندتر و بسامدی کمتر از نور گسیل شده از منبع دارد. به طور مثال این پدیده هنگامی رخ می دهد که منبع تولید نور در حال دور شدن از بیننده باشد. مانند اثر دوپلر که در بسامد امواج صوتی تغییر ایجاد می کند.