تالار گفتگو ستاره‌شناسان

Deep Impact Comet-Hunting Probe Is Dead, NASA Says

Deep Impact & Comet C/2012 S1 (ISON)!

Ison امید ها را زنده میکند:


خبر خوش (یا شاید در اینده بد) اینکه دنباله دار ison بالاخره بعد از عبور از مدار زهره شروع به فوران و افزایش درخشش کرده.
در طی یک روز گذشته، بیش از یک قدر روشن شده و از قدر 7.5، به حدود 6 رسیده.
در طی این افزایش درخشندگی، دنباله غباری تغییر شکل داده و حالت چند تکه گرفته.



در تصویر های زیر هم میتونید تغییر شکل دنباله رو طی 11 روز ببینید. عکس ها به ترتیب از بالا چپ تا پایین راست، مربوط به روز های 3، 9، 12 و 14 نوامبر هستن.



این تغییر شکل و افزایش ناگهانی درخشندگی ممکنه بخاطر جدا شدن بخشی از هسته دنباله دار باشه. اگه اینطور باشه باید با نزدیک شدن بیشتر به خورشید، جدا نگران وضعیتش باشیم.
البته به گفته یک منجم حرفه ای (منظورم اماتور با تجربه نیست، همون حرفه ایه) در شکل کما (جو دنباله دار) تغییر شکل و ناهمگونی دیده نمیشه و این یعنی قطعه ای ازش جدا نشده.
البته نمیشه مطمئن بود. شاید بعدا این ناهمگونی دیده بشه یا اصلا دیده نشه ولی اتفاق افتاده باشه.
در پایین یه نقشه راهنما برای رصد این دنباله دار در اسمان صبحگاهی قرار دادم که مسیر حرکت دنباله دار رو بین روز های 10 تا 19 نوامبر (19 تا 28 ابان) در صورت فلکی سنبله نشون میده.



روز 18 نوامبر (27 ابان) فرصت خوبیه که بتونید ison رو پیدا کنید، چون در نزدیکی ستاره پرنور سماک اعزل (spica) قرار داره.
حتی در بزرگنمایی های پایین تلسکوپی هم میشه این دو رو تو یه میدان دید با هم دید. اگر با همین وضعیت پرنور بشه، احتمالا تا اون روز قدری بین 4 تا 5 داره.

امروز صبح رفتم برای رصد 3 دنباله دار Lovejoy ، Ison و Encke. بویژه lovejoy که فرصت زیادی برای دیدنش در اوج نمونده.
قرار بود ساعت 5 بیدارشم تا 5:15 پشت بوم باشم و تلسکوپو اماده کرده باشم.
ولی ساعت 5:15 تازه بیدار شدم! بدو بدو یه نماز خوندمو تا رسیدم بالا و تلسکوپو سر هم کردم شد حدود 5:22.
اول رفتم سراغ Lovejoy که پیدا کردنش اسون تر بود. باید امتداد گاما به زتا اسد رو به اندازه دو برابر فاصلشون ادامه میدادم.
همین کارو کردم, ولی بدلیل همخط نبودن جوینده با تلسکوپ چیزی مشخص نشد. یکم از تو چشمی این ور و اون ور کردم تا بالاخره دیدمش.
نسبتا گسترده و محو بود. قدرشم حساب نکردم (اصلا بلد نبودم که حساب کنم :grin. هستش ستاره ای و مشخص بود. دنبالشم اصلا دیده نمیشد, ولی کماش کمی حالت اشک مانند داشت که میشد جهت دنباله رو ازش فهمید.
یه بار تلسکوپو جهتشو عوض کردم تا دوباره پیداش کنم و دستم بیاد کجاست, ولی هرچی زور زدم نشد که نشد. ساعت حدود 5:25 بود. ترسیدم هوا روشن شه به دوتای دیگه بخصوص encke نرسم.
سریع رفتم سراغ ison. باید کمی بالاتر از ضلع چهارم لوزی ای که با سه ستاره الفا, گاما و تتا سنبله تشکیل میشد رو میگشتم.
عین دفعه قبل خبری نبود. باز یکم با چشمی این ور و انور کردم تا دیدمش. نسبت به lovejoy متمرکز تر و پر نور تر بود. احتمالا بخاطر همین متمرکز تر بودنش پر نور تر دیده میشد (همون قضیه قدر مجموع). این هم هسته ستاره ای و مشخصی داشت. باز هم دنباله دیده نمیشد و ایندفعه حتی کما هم جهت دنباله رو نشون نمیداد و فقط کمی بیضی شکل بود.
دوباره جهت تلسکوپو عوض کردم تا دوباره پیداش کنم. البته اول با شباهنگ همخطی اپتیک رو بررسی کردم تا مطمئن بشم مشخص نبودن دنباله بخاطر اپتیک نیست. تلسکوپ همخط بود, البته اگه نبود هم وسیله نداشتم تا درستش کنم. :-o
برگشتم سمت ison و ایندفعه شد و راحت پیداش کردم. رفتم lovejoy رو دوباره پیدا کنم که اونم شد. کم کم داشت افق روشن میشد. ساعت 5:33 بود.
افق وضعیت افتضاحی داشت. کاملا مه الود بود. نشونه پیدا کردن encke سیاره عطارد بود. باید عطاردو در پایین میدان دید جوینده قرار میدادم و اونوقت encke در بالای میدان دید جوینده قرار میگرفت.
متاسفانه من اینو همین الان فهمیدم (یعنی دیروز چک کرده بودم, ولی صبح یادم رفت) و به جاش هی عطاردو وسط میدان دید فایندر قرار میدادم و از تو چشمی عطاردو پایین میدان دید میذاشتمو و میخواستم دنباله دارو بالای میدان دید پیدا کنم. :-? :lol:
هر چقدر زور زدم هیچی پیدا نکردم. میدونستم جوینده همخط نیست, برا همین همخطش کردم و دوباره رفتم دنبالش. حدود 20 دقیقه گشتم ولی نشد که نشد. (الان دیگه معلومه که چرا نشد). از ساعت 5:40 (یک ساعت قبل از طلوع خورشید) کم کم افق روشن شد و تا 10 دقیقه بعدش دیگه افق روشن بود و امیدی نبود. چون encke به خودی خود کم نور بود و تو اون افق مه الود و حالا روشن واقعا هیچ شانسی برای من نبود.
برگشتم گفتم یه نگاه به مشتری بکنم. با چشمی 25mm (تلسکوپ 8 دابسونی) که نگاه کردم دیدم خیلی درشتو خوشگله. چشمی 10mm رو گذاشتم. مشخص بود اپتیک همخطه, چون کمربند های جوی مشتری کاملا واضح بودن. یدفعه متوجه یکی از قمرای مشتری شدم که در لبه مشتری قرار داره و داره پشتش میره (البته الان متوجه شدم اون یه ستاره بوده, نه قمر). باز که دقت کردم دیدم یکی دیگه از قمرا جلوی قرص مشتریه و سایش هم روی مشتری افتاده. کلی خوش حال شدم که عجب صحنه ای و این حرفا. (الان که بررسی کردم, دیدم کالیستو جلوی مشتری بوده (که البته کمتر از بقیه قمرا اتفاق میفته) و اصلا سایه ای در کار نیست و احتمالا یکی از عوارض جوی مشتری بوده. انقدر سوتی واقعا جای شرمندگی داره :oops
باز سرمو بلند کردم, ساعت 5:58 بود. دیدم یه شی پر نور در افق شمال غربی در حال حرکته. تقریبا مطمئن بودم ایستگاه فضاییه. تلسکوپو برگردوندم سمتش و شروع کردم به تعقیبش از توی چشمی. بدک نبود, صفحات خورشیدیش تا حدودی معلوم بودن. اومدم بیخیالش بشم, سرمو اوردم بالا, ولی به خودم گفتم بذار رفتنش پشت کوهو ببینم. دوباره شروع کردم به تعقیبش تا بالاخره ساعت 6:01 دقیقه در سمت شمال, پشت کوه های توچال رفت. صحنه جالبی بود, بویژه که از چند ثانیه قبلش از تو چشمی حرکتشو بر فراز کوه ها میشد دید.

واقعا صبح پر باری بود و ارزش از خواب بلند شدنو داشت. تو اون سرما, با اون افق و چشم خواب الود من که هی باد بهش میخورد و پر اشک شده بود, دیدن اون دو تا دنباله دار به خودی خود جای خوش حالی داشت.
عکسم که نگرفتم, تلسکوپم دابسونیه دیگه, توقعی نمیره.

امروزم برای رصد ison رفتم.
دو روز گذشته، هوا کمی ابری بود و تنبلی کردم، نرفتم. ولی امروزو گفتم اگه نرم شاید دیگه نتونم ببینم.
هوا حتی از دو روز گذشته هم ابری تر و افتضاح تر بود.
بالای سر و مکان دنباله دار lovejoy که کامل ابر بود، ولی افق شرقی یه لایه نه چندان نازک ابر بود.
با خودم قرار گذاشتم اگه سماک اعزل دیده شد، تلسکوپو به راه کنم، دیده هم میشد و دست به کار شدم.
امروز ison تقریبا به سماک اعزل چسبیده بود و کافی بود سماک اعزل رو وسط میدان دید چشمی قرار بدی تا ison هم باهاش دیده بشه.
از تو فایندر که دنباله دار مشخص نبود، ولی از تو چشمی کاملا مشخص بود. به علت وجود همون لایه نه چندان نازک ابر، دنباله دار بسیار محو بود. هر از گاهی هستش مشخص تر میشد. کما هم محو بود، دنباله هم که هیچی.
ولی کاملا مشخص بود که دنباله دار بسیار پر نور تر از رصد قبلیم بود و اگه اون ابر نبود، جزئیات خوبی دیده میشد.
به نظرم قدرش حدود 4.5 یا 4 بود.
دنباله دار encke هم امروز در حدود 1 درجه ای سیاره عطارد بود.
عطارد تو افق مشخص بود، سراغش رفتم، ولی مطمئنا خبری از دنباله دار نبود.

کمتر از 1 روز:

خب، اخرین اخبار از دنباله دار غیر قابل پیش بینی Ison که هنوز هم کسی نمیتونه پیش بینی از وضعیتش داشته باشه.
تصاویر و داده ها نشون میدن که ایسان هنوز یکپارچست و تکه تکه نشده و این خبر خوبیه.
هر چند شرایط فردا چنان وخیمه که هر لحظه ممکنه دنباله دار چند تکه بشه.
چند روزیه دنباله دار در میدان دید تلسکوپ رصد خورشید STEREO A قرار گرفته و این تلسکوپ بهمون داده میده. گویا برای مدتی درخشندگی دنباله دار کم شده بود که احتمال میرفت دنباله دار در حال فروپاشیه، ولی افزایش مجدد درخشندگی، از سلامت این دنباله دار تا این لحظه خبر میده.
این فیلم رو با استفاده از تصاویر دوربین HI STARS A1 تلسکوپ STEREO درست کردم:

[video]https://docs.google.com/file/d/0Bw8lhj6AbpzZaWNINDh6UmVTWTQ/edit?usp=docslist_api[/video]

تاثیر باد های خورشیدی بر دم دنباله دار کاملا مشخصه.
البته دنباله دار Encke هم در تصویر دیده میشه.
از امروز هم Ison وارد میدان دید دوربین LASCO C3 تلسکوپ خورشیدی SOHO شده.
این تلسکوپ بخاطر نزدیکی بیشتر به خورشید، تصاویر با کیفیت تری به ما میده و دقت داده ها رو بالا میبره.
البته دوربین LASCO C2 بخاطر بزرگنمایی بیشترش هنوز دنباله دارو تو میدان دیدش نداره و فردا به مدت چند ساعت بهترین تصاویر رو از حضیض دنباله دار و فروپاشی احتمالی اون ارسال میکنه.
این فیلم رو هم از تصاویر SOHO ساختم:

[video]https://docs.google.com/file/d/0Bw8lhj6AbpzZV2F5a191NTdVcUk/edit?usp=docslist_api[/video]

رصد دنباله دار ایسان، فردا در وضعیت حضیض، بسیار دشوار و خطرناکه. به هیچ وجه توصیه نمیشه چنین کاری انجام بدید، مگر در صورت داشتن تلسکوپ با قابلیت هدایت با کامپیوتر و نرم افزار های شبیه ساز.
دنباله دار در حضیض فقط نیم درجه با خورشید فاصله خواهد داشت که این، رصد رو حتی با داشتن تجهیزات ذکر شده بسیار خطرناک میکنه.

راستی، پیش بینی میشه قدر دنباله دار در زمان حضیض حدود 5- باشه، ولی به سرعت کم نور میشه و در چند روز اینده به حدود قدر 3+ میرسه.

رضا باجلان نوشته: میگم نمیدونید دقیقا دنباله دار را کی میشه با چشم غیر مسلح دید؟

بسته به اینکه فردا دنباله دار چه وضعی داره، تقریبا باید از جمعه صبح شروع کرد.
ولی احتمالا از اواسط هفته اینده وضعیت رصدش با توجه به فاصله گرفتنش از خورشید بهتر میشه.

رضا باجلان نوشته: مرسی پس یعنی از فردا موقعیت دنباله دار کجاست . توی چه صورت فلکی هست؟

امروز تو عقربه و تا چند روز تو عقرب دیده میشه.
به ترتیب اینجوریه: عقرب, مار افسای, مار, جاثی, اکلیل شمالی, اژدها, دب اصغر.
البته استفاده از نقشه مهمه.
نقشه هر زمانی که دلتون بخواد رو می تونید از Heavens-Above دریافت کنید:

Comet C/2012 S1 ISON

نکته:
1- بهتره مکانتونو از صفحه اصلی تنظیم کنید تا اطلاعات دقیق رو بگیرید.
2- به قدر ذکر شده تو این صفحه اعتماد نکنید.

مرسی بعد نمی دونید وقتی توی اکلیل شمالیه نزدیک کدوم ستارشه؟