11-02-2011, 05:35 PM
[COLOR="#0000FF"]
نجوم آماتوري را چگونه آغاز کنیم؟
شما دوست عزیز! آیا به دانش نجوم یا همان ستاره شناسی علاقه مندی و قصد داری در این زمینه فعالیت کنی؟ خوب جایی اومدی!
در این مقاله سعی شده شما را با نجوم آماتوری آشنا کنیم و راه پیشرفت در آن را به شما آموزش دهیم. اگر میخواهید که در آینده یکی از مشاهیر نجوم آماتوری شوید این مقاله را با دقت تمام بخوانید. امیدوارم که راهتان را پیدا کنید.
انجام دادن برخی کارها یا شغلها حتماً نیاز به تحصیل در همان زمینه تا سطوح بالا را دارد. مثلاً جراحی قلب کاری نیست که بتوان به طور تجربی و با تمرین فراوان آموخت! اما در برخی دیگر از کارهای بسیار پیشرفته ومهم می*توان بدون تحصیل در آن رشته، به*طور تجربی و با تمرین زیاد مهارت کسب کرد و به نتایج با ارزشی رسید. شاید بهترین مثال در این مورد، اخترشناسی باشد.
در واقع دو نوع اخترشناس وجود دارد: یکی آنکه در این رشته تحصیل می*کند و مثلاً مدرک دکترای اختر فیزیک یا کیهان*شناسی می*گیرد، و دیگر کسی که از روی عشق و علاقه، کتابهای نجومی ساده را می*خواند و با برنامه*ریزی دقیق و به کارگیری روشهای اصولی، به تحقیق در این زمینه می*پردازد تا هم از آنچه انجام می*دهد لذت ببرد و هم نتایج سودمند کارهایش را به دیگران عرضه کند. اخترشناسان نوع نخست را «حرفه*ای» می*نامند، زیرا حرفه یا شغل آنها این است که به کارهای نجومی بپردازند. اخترشناسان نوع دوم را «آماتور» می*نامند که به معنای علاقه*مند است اگر به آسمان شب و راز و رمزهای نهفته در آن علاقه دارید و تصمیم گرفته*اید در راه شناخت و کاوش دقیق آن قدم بردارید، بهتر است نخست اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. برای شروع کار، چند کتاب مفید را به شما معرفی می*کنیم. با مطالعه آنها اطلاعات پایه را در این علم به دست خواهید آورد:
نجوم به زبان ساده، ترجمه دکتر خواجه*پور از انتشارات گیتاشناسی ـ کتاب مفیدی است که شما را با منظومه شمسی، صورتهای فلکی، ستاره*ها و … آشنا می*کند .
شناخت مقدماتی ستارگان، اقتباس توفیق حیدرزاده از انتشارات گیتاشناسی ـ مناسبترین کتاب برای آشنایی با صورتهای فلکی و اجرام قابل رصد با چشم غیرمسلح، دوربین دوچشمی و تلسکوپهای کوچک است. خواندن این کتاب باید همراه با مشاهده آسمان و اجرای دقیق و روشهای گفته شده باشد.
ساختارستاره*ها و کهکشانها، ترجمه توفیق حیدرزاده از انتشارات گیتاشناسی ـ شاید کمی دشوارتر از دو کتاب پیشین به نظر آید اما با کمی صبر و حوصله و توجه می*توانید از طریق آن با زندگی و مرگ ستاره*ها، انواع کهکشانها، خوشه*ها و … آشنا شوید
چگونه مطالعه کنیم؟
کتاب های نجومی را مانند رمان و یا کتاب های درسی مطالعه نکنید، چرا گفتم کتاب درسی؟ در ایران بارزترین نمونه مطالعه بدون فهمیدن، همین مطالعه کتابهای درسی (مخصوصا برای آمادگی کنکور و ورود به دانشگاه) است. به راستی شما که در حال حاضر دانشجوی دانشگاه هستید چقدر از کتابهای درسی دبیرستان را یاد گرفته اید؟ از جمله هایی که در کتاب ها می خوانید، به سرعت نگذرید و در مورد آن ها قدری تفکر کنید. فقط در این صورت است که آرام آرام دیدگاه صحیح و مطمئنی در نجوم پیدا خواهید کرد. با مطالعه این کتابها، اطلاعات پایه را برای انجام کارهای نجومی به دست خواهید آورد، اما هیچ*گاه از مطالعه دست برندارید. هرگاه کتابهای جدیدی در این زمینه دیدید، بخوانید و اگر تناقضی بین کتابها مشاهده کردید به سایر کتابها رجوع کنید و یا از فردی آگاه یا مرجعی مطمئن بپرسید تا نکته نادرستی در ذهنتان باقی نماند.
اکنون هنگام آن است که به سراغ کارهای عملی برویم. شاید مهمترین بخش از کارهای عملی آماتورهای نجوم، رصد دقیق آسمان باشد، که منشاء هر گونه فعالیت نجومی است
رصد چیست و چه چیزهایی را باید رصد کرد؟
رصد کردن یعنی مشاهده دقیق با هدفی از پیش تعیین شده، رصد آسمان شب، کاری است لذت*بخش که اگر چند شب به آن بپردازید، به لذت آن پی خواهید برد. یکی از ساده*ترین موضوعهای رصدی، تشخیص صورتهای فلکی است که گام نخست در رصد آسمان محسوب می*شوددانستن اسمها و شکل صورتهای فلکی برای رصد هر جرمی در آسمان ضروری است. چون هر صورت فلکی از تعدادی «ستاره» تشکیل شده است، ناگزیریم نام ستاره*ها را هم بدانیم. البته به خاطر سپردن نام (و یا شماره) تمام ستاره*ها کاری ناممکن است اما بدون شک شناختن درخشانترین و مهمترین ستاره*ها کار دشواری نیست و برای رصدکنندگان لازم است.
برخلاف تصور، داشتن تلسکوپ در آغاز کار نه تنها ضروری نیست، بلکه مضر هم هست. کار کردن با تلسکوپ دشوار است زیرا ناحیة بسیار کوچکی از آسمان را نشان می*دهد و تشخیص آنچه می*بینیم ساده نیست. ضمن اینکه تلسکوپها بسیار گران*اند و معمولاً آماتورهای نجوم در آغاز کار توان خرید تلسکوپ را ندارند. بنابراین تا وقتی که آسمان را به خوبی نشناخته*اید و جزییات صورتهای فلکی را به خوبی نمی*دانید، به فکر استفاده از تلسکوپ نیفتید.در آغاز کار بهتر است از دوربینهای دوچشمی یا تک چشمی استفاده کنید، این گونه دوربینها چند حُسن دارند، از جمله اینکه بسیار ارزانترند و میدان دید وسیعی دارند، یعنی بخش بزرگتری از آسمان را نشان می*دهند و در نتیجه یافتن اجرام با آنها بسیار ساده*تر است.مشخصات دوربینهای دوچشمی و تک چشمی به صورت دو عدد روی بدنه*شان ثبت می*شود. عدد نخست نشان*دهندة بزرگنمایی دوربین است و عدد دوم قطر عدسی شیئی آن را بر حسب میلیمتر مشخص می*کند. به عنوان مثال، در دوربین 50×20 بزرگنمایی بیست و قطر عدسی 50 میلی*متر است، دوربینهایی که بزرگنمایی کمتر از 7 دارند، عملاً برای کار رصد مناسب نیستند. دوربینهای 35×7، 42×7 و 50×7 ساده*ترین و ابتدایی*ترین دوربینهای قابل استفاده برای رصد هستند. دوربینهای 50×10 بزرگنمایی بیشتری دارند اما باز هم برای رصد تاحدودی ضعیف*اند. دوربینهای 50×20 و 60×20و70*15بزرگنمایی خوبی دارند و برای کارهای نجومی بسیار مناسب*اند به شرطی که بتوان آنها را روی سه*پایه سوار کرد. دوربینهای 80×20 و بزرگتر از آن دست کمی از تلسکوپهای کوچک ندارند و قیمتشان گران است.اشتباه اینجاست که بسیاری از تازه کارها تصور می کنند برای شروع باید حتما" تلسکوپی پیشرفته و گرانقیمت خرید. دوست عزیز، شما که هنوز صورت های فلکی را نمی شناسی، استفاده صحیح از نقشه های ستاره ها را بلند نیستی و با اجرام غیر ستاره ای آشنا نیستی، چرا در فکر خرید تلسکوپ هستی؟ در شروع کار، به هیچ وجه تلسکوپ وسیله مناسبی نیست، حتی زیان آور است!!!
تجربه نشان می دهد که موفق ترین اخترشناسان آماتور کسانی هستند که کار را با حداقل امکانات و وسایل شروع می کنند. این افراد برای جبران کمبود وسایل، بیشتر به مطالعه و استفاده از نقشه ها گرایش پیدا می کنند. حتی رصد های دقیقی با با چشم غیرمسلح انجام می دهند. به همین دلیل مهارتهای رصدی آنها افزایش می یابد و بعدها که امکانات مناسبی به دست می آورند، به خوبی از آن استفاده می کنند.
خود من در حال حاضر هنوز تلسکوپ شخصی ندارم.
منجم آماتور چه کارهایی انجام می دهد؟
بعد از اینکه دوربین دوچشمی تهیه کردیم، چه کاری می توانیم بکنیم؟ می توانید ماه، سیارات و نوار کهکشان را مشاهده کنید. اما اینها کارهای کوچکی است. اگر صورت های فلکی را به خوبی بشناسید و بتوانید نقشه ستاره ها را با آسمان تطبیق دهید، وارد جرگه رصد کنندگان آماتور می شوید. در این صورت یک عمر با شگفتی های آسمان شب سرگرم خواهید بود! فراموش نکنید که رصدهای آماتوری به اندازه بررسی سیاهچاله ها، اخترنماها و مسائل اخترفیزیکی پیچیده نیست. اگرچه داشتن اطلاعات اخترفیزیکی و کیهانشناسی تا حدودی برای آماتورها لازم است، ما برنامه کاری ستاره شناسان آماتور درباره این مسائل نیست. این کارها مربوط به اخترشناسان حرفه ای است. آماتورهای می توانند صدها جرم غیرستاره ای مانند: سحابیها، خوشه های ستاره ای، کهکشانها و... را با دوربین دوچشمی مشاهده کنند. بیشتر 110 جرم غیرستاره ای موجود در فهرست مسیه (فهرستی از اجرام غیر ستاره ای که شارل مسیه آن را در اواخر قرن هجدهم جمع آوری کرد.) با دوربین های دوچشمی قابل مشاهده هستند. ماه شناسی رصدی هم از شاخه های مورد توجه آماتورها است. سطح ماه پوشیده است از حفره ها، دشتها و رشته کوه ها است. با استفاده از نقشه ماه و دوربین دوچشمی می توانید دهها حفره، رشته کوه و... را با نام هایشان شناسایی کنید. بسیاری از تک ستاره هایی که در آسمان مشاهده می کنید، دوتایی یا چندتایی هستند. دوربین های دوچشمی بعضی از آنها را تفکیک می کنند. درخشندگی بعضی از ستاره ها تغییر می کند که به آنها ستاره های متغییر می گویند. بررسی تغییرات درخشندگی متغییرها از دیگر فعالیتهایی است که آماتورها انجام می دهند.
بررسی و رصد حرکت سیارک ها و دنباله دارها نیز بسیار جالب توجه است. آیا می دانستید دنباله دارها را اغلب ستاره شناسان آماتور کشف می کنند؟ مثلا" دنباله دار پرفروغ هیل باپ که در بهار 1376 به اوج نورانیتش رسید را دو ستاره شناس آماتور آلن هیل و توماس باپ کشف کردند. انجام این کارها زمانی امکان پذیر است که شما با نقشه های ستاره ای آشنا باشید، به کتاب های مرجع مراجعه کنید و اطلاعاتی در مورد اجرامی که مشاهده می کنید، به دست آورید. توجه داشته باشید که مهارت هایی که در استفاده از نقشه ها و مطالعه کتاب های مرجع کسب می کنید در آینده، هنگام بهره گیری از تلسکوپ هم به درد شما می خورد.
تشکیل گروه های نجوم آماتوری
همانطور که به مطالعات شخصی ادامه می دهید. خوب است تا با دوستان دیگرتان که به ستاره شناسی علاقه دارند، گروهی را تشکیل دهید. ایجاد گروه های آماتوری دوفایده دارد:
1- اینکه امکان تبادل اطلعات و بحث درباره مسائل نجومی قراهیم می شود (در همین بحث ها است که بسیاری از مشکلات علمی آماتورها حل می شود.).
2- اصولا" کار گروهی شوق و انگیزه ایجاد می کند. می توانید با برنامه ریزی مناسب و تقسیم کار بین خودتان سریعتر پیشرفت کنید.
حالا موقع خرید تلسکوپ است
هنگامی که به خوبی با رصدهای آماتوری آشنا شوید و اطلاعات زیادی کسب کنید، زمان استفاده از تلسکوپ فرا می رسد. باید در خرید تلسکوپ دقت کنید. پیشنهاد می کنم تلسکوپ بی دوام را که بیشتر جنبه اسباب بازی دارند نخرید. این روزها در مغازها تلسکوپ های کوچک چینی بسیار به چشم می خورد این تلسکوپ ها ظاهری زیبا دارند اما در رصد کارایی ندارند. اگر می خواهید این نوع تلسکوپ ها را تهیه کنید بهتر است هزینه خود را صرف خرید دوربین دوچشمی کنید.
تلسکوپ های مناسب دو ویژگی دارند:
1-پایدار و محکم هستند و استقرار خوبی دارند
2- کیفیت عدسی ها یا آینه های شان بسیار خوب است.
تلسکوپ ها با اندازه عدسی یا آینه 6 تا 5/12 سانتی متر (5/2 تا 5 اینچ) برای رصد های معمولی مناسب هستند. هرقدر اندازه عدسی یا آینه تلسکوپ بزرگتر باشد، توان جمع آوری نور آن بیشتر است و اجرام را درخشان تر نشان میدهد. در عین حال تلسکوپ نباید آنقدر سنگین باشد که در حمل و نقل آن دچار مشکل شوید چون در بعضی از رصدها لازم است خارج از شهر بروید. به این نکته توجه داشته باشید که: "بهترین تلسکوپ برای شما، تلسکوپی است که از آن بیشترین استفاده را خواهید کرد." اگر درحال حاضر پول کافی برای خرید تلسکوپ ندارید بهترین کار پس انداز است. اگر یک سال دیگر با دروبین دوچشمی کار کنید، بهتر از آن است که با پول کم، تلسکوپی ارزان و نامناسب بخرید. البته اگر گروه آماتوری تشکیل داده این، خوب است همگی در خرید تلسکوپ شریک شوید.
ستاره شناسی به شما درس می دهد
نجوم علمی است که به شما بردباری و فروتنی می آموزد. بهتر است خود را برای آموختن آماده کنید. هنگامی که آسمان ابری است کاری نمی توانید کنید. ممکن است برای پدیده های نجومی مانند خورشید گرفتگی کلی (کسوف) سالها منتظر بمانید. به هر حال آسمان به میل شما عمل نمی کند. شما باید در مواقع مناسب از آن بهره ببرید. اغلب اجرامی که با دوربین دوچشمی با تلسکوپ مشاهده می کنید، اغلب کم نور و کوچک هستند و به زحمت دیده می شوند. تصاویر رنگی سحابی ها و کهکشان هایی که در سایتها، مجلات و پوسترها مشاهده می کنید، با استفاده از تلسکوپ های بزرگ و توسط فیلترهای مخصوص گرفته شده اند. معمولا"در آسمان شب صحنه های رنگی را مشاهده نخواهید کرد.
ستاره شناسی را با آسودگی دنبال کنید
بعضی از افراد درباره تلسکوپ یا دوربینی که می خرند، احساس نگرانی می کنند که مبادا کامل نباشد: "این تلسکوپ نقص دارد. آن وقت من این همه پول دادم!" وقتی آزمایش های گوناگونی را انجام می دهید و بعد تلسکوپ می خرید نگرانی های بعدی بی دلیل است. در مقاله های بعدی شما را با انتخاب مناسب یک تلسکوپ آشنا می کنیم. بعضی از آماتورها احساس می کنند که کار مفیدی انجام نمی دهند. ما تصور درستی از کار مفید نداریم، کار مفید علمی کاری است که دانش بشری را افزایش دهد. ستاره شناسان آماتور با انجام رصدها و ثبت آنها کاری مفید انجام می دهند، زیرا در بسیاری از مواقع همین گزارش های رصدی برای اخترشناسان حرفه ای کمک بزرگی بوده است. البته ممکن است چندین سال طول بکشد تا فردی تازه کار به آماتوری با تجربه ارتقاء یابد؛ پس نگرانی شما بی مورد است و عجله نکنید! به هر حال نجوم آماتوری علاوه بر موارد آموزشی، سرگرمی مناسب و آرامی است. هر وقت احساس کردید از ابری شدن آسمان، ندیدن اجرام کم نور ویا از حرف مردم و ... اوقات تلخ هستید، نفس عمیقی بکشید و به خاطر بیاورید :"من نجوم آماتوری را دنبال می کنم، چون به آن علاقه دارم و از آن لذت می برم!" آسمانی صاف و پر ستاره برای شما آرزومندم. [/COLOR]
نجوم آماتوري را چگونه آغاز کنیم؟
شما دوست عزیز! آیا به دانش نجوم یا همان ستاره شناسی علاقه مندی و قصد داری در این زمینه فعالیت کنی؟ خوب جایی اومدی!
در این مقاله سعی شده شما را با نجوم آماتوری آشنا کنیم و راه پیشرفت در آن را به شما آموزش دهیم. اگر میخواهید که در آینده یکی از مشاهیر نجوم آماتوری شوید این مقاله را با دقت تمام بخوانید. امیدوارم که راهتان را پیدا کنید.
انجام دادن برخی کارها یا شغلها حتماً نیاز به تحصیل در همان زمینه تا سطوح بالا را دارد. مثلاً جراحی قلب کاری نیست که بتوان به طور تجربی و با تمرین فراوان آموخت! اما در برخی دیگر از کارهای بسیار پیشرفته ومهم می*توان بدون تحصیل در آن رشته، به*طور تجربی و با تمرین زیاد مهارت کسب کرد و به نتایج با ارزشی رسید. شاید بهترین مثال در این مورد، اخترشناسی باشد.
در واقع دو نوع اخترشناس وجود دارد: یکی آنکه در این رشته تحصیل می*کند و مثلاً مدرک دکترای اختر فیزیک یا کیهان*شناسی می*گیرد، و دیگر کسی که از روی عشق و علاقه، کتابهای نجومی ساده را می*خواند و با برنامه*ریزی دقیق و به کارگیری روشهای اصولی، به تحقیق در این زمینه می*پردازد تا هم از آنچه انجام می*دهد لذت ببرد و هم نتایج سودمند کارهایش را به دیگران عرضه کند. اخترشناسان نوع نخست را «حرفه*ای» می*نامند، زیرا حرفه یا شغل آنها این است که به کارهای نجومی بپردازند. اخترشناسان نوع دوم را «آماتور» می*نامند که به معنای علاقه*مند است اگر به آسمان شب و راز و رمزهای نهفته در آن علاقه دارید و تصمیم گرفته*اید در راه شناخت و کاوش دقیق آن قدم بردارید، بهتر است نخست اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. برای شروع کار، چند کتاب مفید را به شما معرفی می*کنیم. با مطالعه آنها اطلاعات پایه را در این علم به دست خواهید آورد:
نجوم به زبان ساده، ترجمه دکتر خواجه*پور از انتشارات گیتاشناسی ـ کتاب مفیدی است که شما را با منظومه شمسی، صورتهای فلکی، ستاره*ها و … آشنا می*کند .
شناخت مقدماتی ستارگان، اقتباس توفیق حیدرزاده از انتشارات گیتاشناسی ـ مناسبترین کتاب برای آشنایی با صورتهای فلکی و اجرام قابل رصد با چشم غیرمسلح، دوربین دوچشمی و تلسکوپهای کوچک است. خواندن این کتاب باید همراه با مشاهده آسمان و اجرای دقیق و روشهای گفته شده باشد.
ساختارستاره*ها و کهکشانها، ترجمه توفیق حیدرزاده از انتشارات گیتاشناسی ـ شاید کمی دشوارتر از دو کتاب پیشین به نظر آید اما با کمی صبر و حوصله و توجه می*توانید از طریق آن با زندگی و مرگ ستاره*ها، انواع کهکشانها، خوشه*ها و … آشنا شوید
چگونه مطالعه کنیم؟
کتاب های نجومی را مانند رمان و یا کتاب های درسی مطالعه نکنید، چرا گفتم کتاب درسی؟ در ایران بارزترین نمونه مطالعه بدون فهمیدن، همین مطالعه کتابهای درسی (مخصوصا برای آمادگی کنکور و ورود به دانشگاه) است. به راستی شما که در حال حاضر دانشجوی دانشگاه هستید چقدر از کتابهای درسی دبیرستان را یاد گرفته اید؟ از جمله هایی که در کتاب ها می خوانید، به سرعت نگذرید و در مورد آن ها قدری تفکر کنید. فقط در این صورت است که آرام آرام دیدگاه صحیح و مطمئنی در نجوم پیدا خواهید کرد. با مطالعه این کتابها، اطلاعات پایه را برای انجام کارهای نجومی به دست خواهید آورد، اما هیچ*گاه از مطالعه دست برندارید. هرگاه کتابهای جدیدی در این زمینه دیدید، بخوانید و اگر تناقضی بین کتابها مشاهده کردید به سایر کتابها رجوع کنید و یا از فردی آگاه یا مرجعی مطمئن بپرسید تا نکته نادرستی در ذهنتان باقی نماند.
اکنون هنگام آن است که به سراغ کارهای عملی برویم. شاید مهمترین بخش از کارهای عملی آماتورهای نجوم، رصد دقیق آسمان باشد، که منشاء هر گونه فعالیت نجومی است
رصد چیست و چه چیزهایی را باید رصد کرد؟
رصد کردن یعنی مشاهده دقیق با هدفی از پیش تعیین شده، رصد آسمان شب، کاری است لذت*بخش که اگر چند شب به آن بپردازید، به لذت آن پی خواهید برد. یکی از ساده*ترین موضوعهای رصدی، تشخیص صورتهای فلکی است که گام نخست در رصد آسمان محسوب می*شوددانستن اسمها و شکل صورتهای فلکی برای رصد هر جرمی در آسمان ضروری است. چون هر صورت فلکی از تعدادی «ستاره» تشکیل شده است، ناگزیریم نام ستاره*ها را هم بدانیم. البته به خاطر سپردن نام (و یا شماره) تمام ستاره*ها کاری ناممکن است اما بدون شک شناختن درخشانترین و مهمترین ستاره*ها کار دشواری نیست و برای رصدکنندگان لازم است.
برخلاف تصور، داشتن تلسکوپ در آغاز کار نه تنها ضروری نیست، بلکه مضر هم هست. کار کردن با تلسکوپ دشوار است زیرا ناحیة بسیار کوچکی از آسمان را نشان می*دهد و تشخیص آنچه می*بینیم ساده نیست. ضمن اینکه تلسکوپها بسیار گران*اند و معمولاً آماتورهای نجوم در آغاز کار توان خرید تلسکوپ را ندارند. بنابراین تا وقتی که آسمان را به خوبی نشناخته*اید و جزییات صورتهای فلکی را به خوبی نمی*دانید، به فکر استفاده از تلسکوپ نیفتید.در آغاز کار بهتر است از دوربینهای دوچشمی یا تک چشمی استفاده کنید، این گونه دوربینها چند حُسن دارند، از جمله اینکه بسیار ارزانترند و میدان دید وسیعی دارند، یعنی بخش بزرگتری از آسمان را نشان می*دهند و در نتیجه یافتن اجرام با آنها بسیار ساده*تر است.مشخصات دوربینهای دوچشمی و تک چشمی به صورت دو عدد روی بدنه*شان ثبت می*شود. عدد نخست نشان*دهندة بزرگنمایی دوربین است و عدد دوم قطر عدسی شیئی آن را بر حسب میلیمتر مشخص می*کند. به عنوان مثال، در دوربین 50×20 بزرگنمایی بیست و قطر عدسی 50 میلی*متر است، دوربینهایی که بزرگنمایی کمتر از 7 دارند، عملاً برای کار رصد مناسب نیستند. دوربینهای 35×7، 42×7 و 50×7 ساده*ترین و ابتدایی*ترین دوربینهای قابل استفاده برای رصد هستند. دوربینهای 50×10 بزرگنمایی بیشتری دارند اما باز هم برای رصد تاحدودی ضعیف*اند. دوربینهای 50×20 و 60×20و70*15بزرگنمایی خوبی دارند و برای کارهای نجومی بسیار مناسب*اند به شرطی که بتوان آنها را روی سه*پایه سوار کرد. دوربینهای 80×20 و بزرگتر از آن دست کمی از تلسکوپهای کوچک ندارند و قیمتشان گران است.اشتباه اینجاست که بسیاری از تازه کارها تصور می کنند برای شروع باید حتما" تلسکوپی پیشرفته و گرانقیمت خرید. دوست عزیز، شما که هنوز صورت های فلکی را نمی شناسی، استفاده صحیح از نقشه های ستاره ها را بلند نیستی و با اجرام غیر ستاره ای آشنا نیستی، چرا در فکر خرید تلسکوپ هستی؟ در شروع کار، به هیچ وجه تلسکوپ وسیله مناسبی نیست، حتی زیان آور است!!!
تجربه نشان می دهد که موفق ترین اخترشناسان آماتور کسانی هستند که کار را با حداقل امکانات و وسایل شروع می کنند. این افراد برای جبران کمبود وسایل، بیشتر به مطالعه و استفاده از نقشه ها گرایش پیدا می کنند. حتی رصد های دقیقی با با چشم غیرمسلح انجام می دهند. به همین دلیل مهارتهای رصدی آنها افزایش می یابد و بعدها که امکانات مناسبی به دست می آورند، به خوبی از آن استفاده می کنند.
خود من در حال حاضر هنوز تلسکوپ شخصی ندارم.
منجم آماتور چه کارهایی انجام می دهد؟
بعد از اینکه دوربین دوچشمی تهیه کردیم، چه کاری می توانیم بکنیم؟ می توانید ماه، سیارات و نوار کهکشان را مشاهده کنید. اما اینها کارهای کوچکی است. اگر صورت های فلکی را به خوبی بشناسید و بتوانید نقشه ستاره ها را با آسمان تطبیق دهید، وارد جرگه رصد کنندگان آماتور می شوید. در این صورت یک عمر با شگفتی های آسمان شب سرگرم خواهید بود! فراموش نکنید که رصدهای آماتوری به اندازه بررسی سیاهچاله ها، اخترنماها و مسائل اخترفیزیکی پیچیده نیست. اگرچه داشتن اطلاعات اخترفیزیکی و کیهانشناسی تا حدودی برای آماتورها لازم است، ما برنامه کاری ستاره شناسان آماتور درباره این مسائل نیست. این کارها مربوط به اخترشناسان حرفه ای است. آماتورهای می توانند صدها جرم غیرستاره ای مانند: سحابیها، خوشه های ستاره ای، کهکشانها و... را با دوربین دوچشمی مشاهده کنند. بیشتر 110 جرم غیرستاره ای موجود در فهرست مسیه (فهرستی از اجرام غیر ستاره ای که شارل مسیه آن را در اواخر قرن هجدهم جمع آوری کرد.) با دوربین های دوچشمی قابل مشاهده هستند. ماه شناسی رصدی هم از شاخه های مورد توجه آماتورها است. سطح ماه پوشیده است از حفره ها، دشتها و رشته کوه ها است. با استفاده از نقشه ماه و دوربین دوچشمی می توانید دهها حفره، رشته کوه و... را با نام هایشان شناسایی کنید. بسیاری از تک ستاره هایی که در آسمان مشاهده می کنید، دوتایی یا چندتایی هستند. دوربین های دوچشمی بعضی از آنها را تفکیک می کنند. درخشندگی بعضی از ستاره ها تغییر می کند که به آنها ستاره های متغییر می گویند. بررسی تغییرات درخشندگی متغییرها از دیگر فعالیتهایی است که آماتورها انجام می دهند.
بررسی و رصد حرکت سیارک ها و دنباله دارها نیز بسیار جالب توجه است. آیا می دانستید دنباله دارها را اغلب ستاره شناسان آماتور کشف می کنند؟ مثلا" دنباله دار پرفروغ هیل باپ که در بهار 1376 به اوج نورانیتش رسید را دو ستاره شناس آماتور آلن هیل و توماس باپ کشف کردند. انجام این کارها زمانی امکان پذیر است که شما با نقشه های ستاره ای آشنا باشید، به کتاب های مرجع مراجعه کنید و اطلاعاتی در مورد اجرامی که مشاهده می کنید، به دست آورید. توجه داشته باشید که مهارت هایی که در استفاده از نقشه ها و مطالعه کتاب های مرجع کسب می کنید در آینده، هنگام بهره گیری از تلسکوپ هم به درد شما می خورد.
تشکیل گروه های نجوم آماتوری
همانطور که به مطالعات شخصی ادامه می دهید. خوب است تا با دوستان دیگرتان که به ستاره شناسی علاقه دارند، گروهی را تشکیل دهید. ایجاد گروه های آماتوری دوفایده دارد:
1- اینکه امکان تبادل اطلعات و بحث درباره مسائل نجومی قراهیم می شود (در همین بحث ها است که بسیاری از مشکلات علمی آماتورها حل می شود.).
2- اصولا" کار گروهی شوق و انگیزه ایجاد می کند. می توانید با برنامه ریزی مناسب و تقسیم کار بین خودتان سریعتر پیشرفت کنید.
حالا موقع خرید تلسکوپ است
هنگامی که به خوبی با رصدهای آماتوری آشنا شوید و اطلاعات زیادی کسب کنید، زمان استفاده از تلسکوپ فرا می رسد. باید در خرید تلسکوپ دقت کنید. پیشنهاد می کنم تلسکوپ بی دوام را که بیشتر جنبه اسباب بازی دارند نخرید. این روزها در مغازها تلسکوپ های کوچک چینی بسیار به چشم می خورد این تلسکوپ ها ظاهری زیبا دارند اما در رصد کارایی ندارند. اگر می خواهید این نوع تلسکوپ ها را تهیه کنید بهتر است هزینه خود را صرف خرید دوربین دوچشمی کنید.
تلسکوپ های مناسب دو ویژگی دارند:
1-پایدار و محکم هستند و استقرار خوبی دارند
2- کیفیت عدسی ها یا آینه های شان بسیار خوب است.
تلسکوپ ها با اندازه عدسی یا آینه 6 تا 5/12 سانتی متر (5/2 تا 5 اینچ) برای رصد های معمولی مناسب هستند. هرقدر اندازه عدسی یا آینه تلسکوپ بزرگتر باشد، توان جمع آوری نور آن بیشتر است و اجرام را درخشان تر نشان میدهد. در عین حال تلسکوپ نباید آنقدر سنگین باشد که در حمل و نقل آن دچار مشکل شوید چون در بعضی از رصدها لازم است خارج از شهر بروید. به این نکته توجه داشته باشید که: "بهترین تلسکوپ برای شما، تلسکوپی است که از آن بیشترین استفاده را خواهید کرد." اگر درحال حاضر پول کافی برای خرید تلسکوپ ندارید بهترین کار پس انداز است. اگر یک سال دیگر با دروبین دوچشمی کار کنید، بهتر از آن است که با پول کم، تلسکوپی ارزان و نامناسب بخرید. البته اگر گروه آماتوری تشکیل داده این، خوب است همگی در خرید تلسکوپ شریک شوید.
ستاره شناسی به شما درس می دهد
نجوم علمی است که به شما بردباری و فروتنی می آموزد. بهتر است خود را برای آموختن آماده کنید. هنگامی که آسمان ابری است کاری نمی توانید کنید. ممکن است برای پدیده های نجومی مانند خورشید گرفتگی کلی (کسوف) سالها منتظر بمانید. به هر حال آسمان به میل شما عمل نمی کند. شما باید در مواقع مناسب از آن بهره ببرید. اغلب اجرامی که با دوربین دوچشمی با تلسکوپ مشاهده می کنید، اغلب کم نور و کوچک هستند و به زحمت دیده می شوند. تصاویر رنگی سحابی ها و کهکشان هایی که در سایتها، مجلات و پوسترها مشاهده می کنید، با استفاده از تلسکوپ های بزرگ و توسط فیلترهای مخصوص گرفته شده اند. معمولا"در آسمان شب صحنه های رنگی را مشاهده نخواهید کرد.
ستاره شناسی را با آسودگی دنبال کنید
بعضی از افراد درباره تلسکوپ یا دوربینی که می خرند، احساس نگرانی می کنند که مبادا کامل نباشد: "این تلسکوپ نقص دارد. آن وقت من این همه پول دادم!" وقتی آزمایش های گوناگونی را انجام می دهید و بعد تلسکوپ می خرید نگرانی های بعدی بی دلیل است. در مقاله های بعدی شما را با انتخاب مناسب یک تلسکوپ آشنا می کنیم. بعضی از آماتورها احساس می کنند که کار مفیدی انجام نمی دهند. ما تصور درستی از کار مفید نداریم، کار مفید علمی کاری است که دانش بشری را افزایش دهد. ستاره شناسان آماتور با انجام رصدها و ثبت آنها کاری مفید انجام می دهند، زیرا در بسیاری از مواقع همین گزارش های رصدی برای اخترشناسان حرفه ای کمک بزرگی بوده است. البته ممکن است چندین سال طول بکشد تا فردی تازه کار به آماتوری با تجربه ارتقاء یابد؛ پس نگرانی شما بی مورد است و عجله نکنید! به هر حال نجوم آماتوری علاوه بر موارد آموزشی، سرگرمی مناسب و آرامی است. هر وقت احساس کردید از ابری شدن آسمان، ندیدن اجرام کم نور ویا از حرف مردم و ... اوقات تلخ هستید، نفس عمیقی بکشید و به خاطر بیاورید :"من نجوم آماتوری را دنبال می کنم، چون به آن علاقه دارم و از آن لذت می برم!" آسمانی صاف و پر ستاره برای شما آرزومندم. [/COLOR]